რუბრიკიდან „მთის სურნელი“

ვაჟა, თეიმურაზი, ლელა, მე და გოჩა ხარანაული

რაც დრო გადის, ვაჟას კიდევ უფრო მეტად ვაფასებ, ვიდრე აქამდე ვაფასებდი. გარდა პოეზიისა და პროზისა, ვაჟას ფილოსოფიური ნარკვევებიც აქვს, რაც უფრო მეტად ამაღლებს ჩემს თვალში, როგორც რიგითი მკითხველის.

ვაჟა-ფშაველაზე დიდი მოაზროვნე პოეტი არ დაბადებულა და არც დაიბადება!

2011 წლის ზამთრის ცივ და სუსხიან დღეს მივუყვებოდი ჩარგალში ვაჟა-ფშაველას ნაკვალევს ჩემს დეიდაშვილ თეიმურაზ ბერიძესთან ერთად და თან ვაჟას სიტყვებს ვიმეორებდი გულში:

„ნეტავ თუ დაგვიფასდება
ქართველთა შვილებს ამაგი?!“

დაგვიფასდება, აუცილებლად დაგვიფასდება! სხვანაირად არც შეიძლება, ჩვენ ხომ რაზიკაშვილების მშობელი ერი ვართ!

ჩემი დეიდაშვილი - თეიმურაზ ბერიძე ვაჟა-ფშაველას (ლუკა რაზიკაშვილის) ჯიშ- ჯილაგიანი ქართველია, განსაკუთრებულად უყვარს ვაჟას შემოქმედება, აქვს შესანიშნავი კალიგრაფია. სკოლაში სწავლის პერიოდში კალიგრაფიის კონკურსში გაიმარჯვა.

მე და ჩემს მოყვასს-ლელა მეტონიძეს ისე გვიყვარს ვაჟას შემოქმედება, დაუსრულებლად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ციტატები ბუნების მგოსნის შემოქმედებიდან! ლელა ვაჟას სულის თანაზიარია. ჩემი ეს ლექსი სწორედ ამის დადასტურებაა:

ლელა

მოგნატრებია ვაჟას ჩარგალი
თვით ვაჟას ლელას კარგო სეხნიავ,
მერე რაა, რომ არა ვარ ქალი,
მეც არაერთხელ დამიკვეხნია

შენი სახელით... ჩარგლის ბუნებით,
უფლის წყალობით ფშავიც ჩვენია,
გვაქვს თვით მთასავით სუფთა გულები
და საამაყოდ ვაჟას გენია.

ლელა მეტონიძე ძალიან კარგი ადამიანია, გულმხურვალე მამულიშვილი. სხვანაირად არც შეიძლებოდა ყოფილიყო, რადგან ლელა ძალიან კარგი გვარის წარმომადგენელია, თუნდაც ნატო მეტონიძე რად ღირს, რომელიც ძალიან კარგი ადამიანი და მომღერალია. მის მიერ შესრულებული სიმღერებიდან განსაკუთრებით ,,მზე შინა და მზე გარეთა“ (იგივე ,,სამაია“) მიყვარს.

ლელა მეტონიძე ვაჟა-ფშაველას ჯიშ-ჯილაგიანი, მანდილის მატარებელი მანდილოსანია, ვაჟას შემოქმედებით სუნთქავს, ვაჟას შემოქმედებით სულდგმულობს.

ლელა აქტიურად იყო ჩაბმული ეროვნულ-განმანთავისუფლებელ მოძრაობაში, ზვიად გამსახურდიასთან და მერაბ კოსტავასთან ერთად აქტიურად მონაწილეობდა საქართველოს თავისუფლებისთვის გამართულ აქციებში. ლელა მეტონიძე 9 აპრილის თაობის წარმომადგენელია.

რაც შეეხება გოჩა ხარანაულს, გოჩა ხარანაული ვაჟა-ფშაველას ჯიშ - ჯილაგიანი პოეტია, მისი პოეზია ეროვნული სულისკვეთებით არის გაჟღენთილი!

ჩემი ეს სამსტროფიანი ლექსი სწორედ ამის დადასტურებაა:

პოეტო...

გოჩა ხარანაულს

მოგესალმები პოეტო,
მეც ერთი იმათთაგანი -
ვინც იცის შენი ფასი და
შენივე ლექსის საგანი.

ვაჟა-ფშაველას ჯიშის ხარ,
არწივის შთამომავალი,
რწმენის და კაცურკაცობის,
სიკეთის გზებით მავალი.

ლექსწერას არც მე ვთაკილობ -
ნონეშვილივით ალალი,
ისე მაოცებს მთის კილო,
როგორც ლამაზის დალალი.

დავუბრუნდეთ ისევ ვაჟას... ვაჟა-ფშაველა სულ სხვა განზომილებაა, სხვა ფენომენია! მის ნაწარმოებებს ლოცვასავით ყოველდღე უნდა ვკითხულობდეთ, რომ უფრო მეტად შევიგრძნოთ სიღრმე და სიდიადე, თუ რამხელა მნიშვნელობა აქვს სიტყვას, სიტყვის ძალას! ვაჟა ჯერ კიდევ მაშინ ამბობდა სიმართლეს, როცა მამათა და შვილთა ბრძოლა მიდიოდა! მიკვირს წიგნებში როგორ ეტევა ლუკა რაზიკაშვილის გენია!

ისევ მივყვები ვაჟას ნაკვალევს

ისევ მივყვები ვაჟას ნაკვალევს,
ჩემშიც ცოცხლობენ გმირები მისი,
ვიდრე ლექსებს ვწერ ჩამქრალ ვარსკვლავზე -
მიყვარს ჩარგალი, როგორც თბილისი.

ისევ მივყვები ვაჟას ნაკვალევს,
შორს არწივების ვხედავ საბუდარს,
კვლავ იზრდებიან ფშავის არაგვზე
ლელა, აღაზა, ზეზვა, ალუდა.

გულში ჩაესმით ხმები ჩანჩქერთა,
ვით სიმღერები გარიჟრაჟული,
რაზიკაშვილის ჯიშ - ჯილაგიანთ
მსურს დავულოცო მთების ნაჟური.

ოთარ რურუა

..........................................................................................
მთაში გატარებული ერთი დღე

2011 წლის 25 იანვარი, ავტოსადგური ოკრიბა... მე და ჩემი უფროს – უმცროსი მეგობარი ლიტერატორები ფშავში წასასვლელად ვემზადებით, ჩარგალში უნდა ავიდეთ მიხა ხელაშვილის საფლავზე, რადგან 25 იანვარი მიხას დაბადების და გარდაცვალების დღეა.

ჩვენს ექსკურსიას მიხეილ ღანიშაშვილი (ილტოსპირელი) ხელმძღვანელობდა, თბილისიდან დილით ადრე გავედით დაქირავებული მარშუტკით, გზადაგზა ფშაურ არაყს – ჟიპიტაურს მივირთმევდით და თან ისტორიებს ვყვებოდით მიხა ხელაშვილზე, განსაკუთრებით ილტოსპირელი და ირაკლი ყალიჩავა აქტიურობდნენ.

ჩარგალში ჩასვლამდე გზადაგზა ვისვენებდით, წყაროს წყალს ვსვამდით, სურათებს ვიღებდით. ჩვენს მოგზაურობას ფოტოაპარატით სამი ადამიანი: ია მშვიდობაძე, ნუნუ ქათამაძე და თეა თაბაგარი იღებდა.

რამდენიმე საათიანი მგზავრობის შემდეგ ვაჟას ჩარგალში ჩავედით, იქ დაგვხვდნენ ხელოვნებათმცოდნე გოგი დოლიძე, დები ნაყეურები და რა თქმა უნდა ადგილობრივებიც.
ფშავლები პურ – მარილით გაგვიმასპინძლდნენ, დავაგემოვნეთ ფშაური ხინკალი, შევსვით ჟიპიტაური. მიხას საფლავზე ასულებმა ყველამ ჩვენ ჩვენი ლექსი წავიკითხეთ ხელაშვილზე, მისი შესანდობარიც დავლიეთ, ყველამ შევაქეთ ქაქუცას თანამებრძოლი, რომელიც ასევე უბადლო პოეტი გახლდათ, „ლექსო ამოგთქომ ოხერო“ მიხა ხელაშვილის დაწერილია.

ადგილობრივებმა ვაჟა–ფშაველას სახლ – მუზეუმშიც შეგვახედეს გარედან, გაღებული ფანჯრების მეშვეობით, ყველაფერი ისევ ისეა, როგორც დიდი პოეტის დროს იყო.
ამის შემდეგ წავიდა მთის მოტივზე დაწერილი სიმღერები, დებმა ნაყეურებმა მეც ამიყოლიეს სიმღერებში.

ჩვენთან ერთად იმყოფებოდნენ სხვა მგზავრებიც, რომლებიც ჩარგალში ჩასვლამდე ვნახეთ, ისინი ცალკე მარშუტკით მგზავრობდნენ, ჩარგალში და მანამდეც გზაში ფოტოაპარატით ნინო ჭინჭარაული გვიღებდა, ასევე ძალიან კარგი ადამიანი და ლიტერატორი.

დადგა ჩარგლიდან წამოსვლის დროც, ისევე როგორც დასაწყისში, მგზავრობის დასასრულის დროსაც ვჩერდებოდით გზადაგზა, ერთ ადგილას სუფთა ჰაერზე მგზავრებმა უკვე ცალკე სუფრა გავშალეთ და ამ სუფრაზე თენგიზ არჩვაძის სადღეგრძელოც შევსვით.

ამის შემდეგ უკვე მაღაროსკარში შევჩერდით ცოტახნით, ერთმა ასაკოვანმა მამაკაცმა შეგვიპატიჟა თავის სამყოფელში და დიდებული სუფრაც გაგვიშალა, ისმოდა სადღეგრძელოები ლექსებითურთ, მიხა ხელაშვილის, ლადო ასათიანის და სხვა პოეტების ლექსები, ბუნებაში მწვადიც შევწვით.

ამ ყველაფრის შემდეგ თბილისში ჩამოვედით, ეს ჩვენი მოგზაურობა მეორე დღეს ლექსად აღვწერე:

ექსკურსია ფშავში

აქედან-ვაჟას ჩარგლამდე
გზებია ძნელად სავალი.
დაიწყო... კვლავაც გრძელდება
ჩვენი თავგადასავალი.

მთის მოტივებზე მღერიან,
თვით დები ნაყეურები.
ლექს-სიმღერებით აავსეს
მიხაის ნაფეხურები.

მიხას საფლავზეც ავედით,
შესანდობარიც შევსვითა.
და მოიგონა ვაჟკაცი
ყველამ თავ-თავის ლექსითა.

საგზლად სიყვარულ წავიღეთ,
გათანგულებმა მზეწვითა.
საზღვარ არ ჰქონდა სიხარულს,
ცეცხლზე მწვადებიც შევწვითა.

წყაროსთან მგზავრი შეჩერდა,
შესვა... დალია პეშვითა.
ამაყი არი ქართველი,
ძლიერი არი ფესვითა.

ასეთი იყო ჩვენი ერთდღიანი მოგზაურობა. :) :) :)

ოთარ რურუა

.........................................................................................

ფშაურ მოტივზე

„აღარც ხინკალი ჭიხვინებს,
არც ხინკალივით შაირი.
მთაო, ერთხელაც აკურთხე
კაი ყმა ვაჟასნაირი“.

შოთა ნიშნიანიძე

ვარ თვით კაი ყმის ქვეყნიდან,
მიყვარს ფშაური ხინკალი.
შაირი ვუთხარ ჩარგლის მთებს,
სურვილი მით მავიკალი.

ისე მიყვარან კოლხიდელს
ვაჟასნაირი ფშავლები,
რომ მათთან ჟიპიტაურსაც
სიტყვის უთქმელად დავლევდი.

იმათ შემყურეს მსურს ვჭექო
სიმღერა გარიჟრაჟული,
ჯიხვის რქით დამილოცნია
ვაჟაის მთების ნაჟური.

ოთარ რურუა

............................................................................

ფშავ-ხევსურულ მოტივზე

ქალმა მიმღერა ლამაზმა,
წყალიც მასმია ხელსურით,
მერე რაა, რომ არა ვარ
ფშაველი ანდა ხევსური.

მაოცებს ვაჟას გენია,
სევდა მაწვალებს ჩოხელის,
რაც ქართულია-ჩვენია,
გულიც ამაყობს ოხერი.

ქალავ!-კოლხიდელს მაჩნიხარ,
შენთვის ანთია ცისკარი,
მითხარ: ,,ქალი ხარ, ალი ხარ“,
თუ სიყვარულის სიზმარი?

ვარ შენი მთების მეხოტბე,
მთებსაც აქვთ ძალა ზევსური,
ჯიხვის რქით დამილოცნია
მე ყველა ფშაველ-ხევსური.

ოთარ რურუა