პირველი ნაწილი

  ფიქრებმა დამათრო.
  ოცნებებმა გამალოთა...

  არც მოხუცი ვარ, არც ახალგაზრდა... არც შუა ხნის მამაკაცი...
  ადამიანი ვარ, ისიც ბრმა.
  ასაკით დავსრულდი, თუმცა არ ვიცი როგორ გამოვიყურები. არც მაინტერესებს. იმან იდარდოს ვინც შემომხედავს. რა თქმა უნდა თუ სურვილი აიძულებს მის თვალებს შემომხედოს. იცით? დარწმუნებული ვარ ყველა მე შემომცქერის. ყურადღების ცენტრში ვარ.
ვინც ხედავს, იმათ რა დააშავეს? თვალსაც კი არიდებენ... - არ მინდა მნახოსო.
ვკითხე ერთხელ: - რატომ-მეთქი? მიპასუხა: - ვალი მაქვს მისიო. - საოცრებაა არა?!
  თვალები სამუდამოდ დავმალე.
  დღეს კი ვოცნებობ!
  რაზე?
  ყველაფერზე! ვალები აღარ მაქვს. არ ვიცი ვინ გადაიხადა. ოჯახი არ მეუბნება. ყველაფერი კარგად არისო. ვმუშაობდი. კარგ ფულსაც ვშოულობდი. ფულის იმედით ყველაფერზე წამსვლელი ვიყავი. მქონდა რაა... მართლა ვხალისობდი. სრულ ჰარმონაიში ვდუღდი, მაგრამ ერთი დღეც და დუღილის ტემპერატურამ საკმაოდ აიწია. ასი გრადუსიაო ამბობენ. არ დაიჯეროთ!
  რა საინტერესოა სისხლი რამდენ გრადუსზე დუღს?
ცივსისხლიანები ნუ გამოეხმაურებით დასმულ შეკითხვას. არჩევანის უფლება თბილსისხლიანებს აქვთ მხოლოდ... მე თუ თვალებდათხრილმა არჩევანში შეგზღუდეთ, რა განა არ მომეტევება? თუ იქნებ ბოდიშის მოხდით ვისწავლო გზის მიმართულება?... ვფიქრობ ყოველ ადამიანს დავღლი შეკითხვებით, თუ საით წავიდე ან სად ვარ და ა.შ... თითქოს შევეცოდებით, მაგრამ ზურგს უკან აუცილებლად მომახლიან: - პატრონი არ ყავს ამასო? იქნებ მყავს და ის არის ჩემს იმედზე?

  - არც კი ვიცი საიდან დავიწყო, ჩემი თავგადასავალი. იქნებ არქაული პერიოდიდან?! ან იქნებ ქვის ხანიდან?! ან საერთოდ ღირს კი ჩემი ამბის თავს მოხვევა? პატარა ვიყავ. თვალთ ჯერ არ დაბნელებული. მშობელმხედველი თუმცა ახლომხედველი. არ მიყვარდა მომავლის განჭვრეტა. ჩემთვის მომავალი მომდევნო დღეს ნიშნავდა. პრიმიტიული არსება ვიყავ... ერთ-ერთი თქვენთაგანი, მაგრამ მრავალწლიანი, შეიძლება ითქვას მრავალ საუკუნივანი პატარა-პატარა ისტორიული მტევნებით დახუნძლული. ხურჯინი, რომლესაც დღესაც ვინახავ და დავატარებ, თქვენთვის მჩატეა, მაგრამ ჩემთვის წლებში ნაგროვები კილოგრამებია, რომელიც ერთი დიდი, მრგვალი სასწორის პინაზე მიდევს და ამაოდ ვცდილობ ავწონო. გაცილებით მძიმეა ”სასწორზე”

* * *
  დედაჩემი დიასახლისობდა, როცა მე შევეძინე, ექთნებმა საგულდაგულოდ შემფუთეს, მეზობლის ქალი და ბებიაჩემი ბებიობდნენ. მხოლოდ ბაფთა აკლდა ჭინჭებს და საახალწლო საჩუქარს დავემსგავსებოდი... რადგან ახალი წელი ვახსენე გეტყვით, რომ ზამთარში დავიბადე. არ დაიჯერებთ და ორი იანვარი იყო. ციოდა საკმაოდ. დედამ მეც შემატყო, რომ მციოდა. ჯერ თვალარახელილს გადამაფარა თბილი, შალის ნაჭერი, რომელიც ბებომ მოუტანა.
  - დედა, რამდენი კილო დაიბადა?
  - სამი კილო და რვაასი.
  - მატყუებ?
  - რატომ შვილო? იქნებ სასწორი სტყუის?
  - შესაძლებელია. იქნებ ავწონოთ?
  - სად?
  - მე ვიცი სადაც. შენ გამომყევი.
ისინი სკოლაში მივიდნენ. მამამ დარაჯს კარები გააღებინა და სკოლის დერეფანს გაუყვნენ გრძივად.
  - აქ რა გვინდა? - უთხრა ბებომ.
  - ბავშვი უნდა ავწონოთ.
  - სად?
  - ჩემს საკლასო ოთახში.
  - შენ, ხომ არ გაგიჟდი?
  - არა. აუცილებლად უნდა ვიცოდე, რადგან მაინტერესებს კიდევ რამდენი კილოგრამი შეემატება დედამიწის ქერქს.
  - მე მგონი, შენი თავის ქერქის შიგნით ვერ არის კარგად საქმე. რამ გაგაგიჟა ნეტავი? ბავშვი არ გაგვიცივდეს...
  - სახელმწიფო საიდუმლოებაა, გაიგე?
  - რა საიდუმლოებაზე მელაპარაკები და ან რა შუაშია აქ ბავშვის წონა?
  - ვერ გეტყვი. მხოლოდ მიგანიშნებ. დედამიწის წონასთან არის კავშირში.
  ბებო, შვილის თავგამოდებულ რუდუნებას, ეგზომ საჭირბოროტო საკითხთან დაკავშირებით, გაოგნებული უცქერდა. ვერ გაეგო თუ რაში სჭირდებოდა, მას ეს... ან მხოლოდ მისი ჩვილის აწონვით წყდებოდა ფიზიკის კანონები?
  ნუ მოკლედ წინააღმდეგობა ვერ გაუწია. დამდეს სასწორზე და ხელმეორედ ამწონეს. სასაცილოა, სამი კოლო და რვაას ორმოცდაოთხი გრამი შევიქენ.
ასე მწონიდა ყოველ წელიწადს სიკვდილამდე, მაგრამ უკვე გრამებში აკრეფილ კუდებს აღარ ანგარიშობდა. ამრგვალებდა...
  აღსანიშნავია ასევე, რომ მამაჩემს მხოლოდ მე არ ვყავდი ასეთ დღეში, არამედ მისი სკოლის ყველა მოწაფე, ასევე ის ინფორმაციებს იღებდა ყველა სახელმწიფო დაწესებულებებიდან: პოლიკნიკები, საავადმყოფოები და ა.შ...
  სიკვდილის წინ მითხრა: - დედამიწა მძიმდებაო, შვილო.
  ასეთი უცნაური ვინმე იყო მამაჩემი...
  თორმეტი წლის ვიყავი, როცა გარდაიცვალა.

* * *
  მამა ფიზიკის მასწავლებელი.
  დედა ჭკუის მასწავლებელი.
  ბებო წარსულის მთხრობელი და მრჩეველი.

  არაჩვეულებრივი ადამიანი იყო დედა. საოცრად მომხიბვლელი და სევდიანი. მიყვარდა ძალიან. წარმოშობით ლაზი იყო. ტაოს მთებიდან. იტყოდა ხოლმე: -  უდიდეს მთებში გაზრდილი პატარა ლაზი ქალი ვარო. საოცრად მეტყველი იყო მისი თვალები სიტყვების წარმოთქმისას. ჭკუას მასწავლიდა და მარიგებდა. - მამასავით მშრომელი უნდა იყო შვილო, თუმცა არ გაიმეტო თავი საქმისთვის, არამედ საქმე უნდა მოახმარო შენს კეთილდღეობასო. თავგადაკლული ნუ მოემსახურები სექმეს თუ ხედავ, რომ ის ზიანს აყენებს ოჯახს ან სამშობლოსო! პათოსია ეს სიტყვები ნატავ?! ამას დღეს ვეკითხები საკუთარ თავს, როცა ყოველ დეტალს ვიხსენებ ხოლმე გზად მიმავალი. ბავშობაში კი პასუხი არ მქონდა. უბრალოდ თანხმობის ნიშნად თავს ვუკრავდი დედას. მასაც სიამოვნებდა, როცა დამჯერე ვიყავი. საერთოდ ვცელქობდი და ზოგჯერ აუტანელიც ვიყავ. ახსნას დღეს ვერ ვუძებნი. ალბათ ისევ კილოგრამების ბრალი იყო. სათანადო წონა არ ჰქონდა ჩემს გონიერებას. დღეს ნეტა... წლების შემდეგ, რამდენს იწონის? ისევ იგივეს, რაც ბავშობაში. საკმაო ასაკაკრეფილს, ვგონებ უმჯობესი იქნება სხვა ფიქრებს მოვუყარო თავი და გაცილებით საინტერესო ისტორიები გავიხსენო წარსულის წლებში შეპარულმა. მივირთვა ფიქრები და დავთრე, განა სრულფასოვნებაში არ ეძიებენ ჭეშმარიტებას? ჰოდა თუ კი, ბავშობის წლებიც ჭეშმარიტება გამოდის, რომელსაც რეალობასთან უფრო ახლოს მივყავართ, ან პირიქით გვაშორებს?! განსასჯელი ბევრია...

  სიბრმავეში ნანახი სჯობს, ნანახით დაბრმავებას!

  კიდეც ვთვრები ფიქრებით და ვიხსენებ უკვე დედას და ფიცრულ სახლს, ქოთანს სავსეს ლობიოთი. სამფეხს, რომელიც აწითლებულა და სიმორცხვისაგან დამუნჯებულმა, ქოთანში მოთამაშე ლობიო აამეტყველა. მახსენდება ტაბაკი და მასზე დალაგებული ცხელ საჭმელს მისატანებელი მწვანეულობა, წითელი ღვინო, რომელიც ფარჩიდან ლამობდა გადმოღვრას. ეეეჰ, მაშინ არ ვიცოდი გემო მისი და მაკლდა. მიკვირდა მამის გემრიელი თვალებისა, როცა ფარჩაში მოთავსებულ სითხეს ფარჩიდანვე მოსვამდა ხოლმე. აწითლდებოდა მას შემდეგ როგორც კი მიირთმევდა. დედას ვთხოვდი, გამასინჯე-თქო, მაგრამ... წლებს რა ვუთხარი... მიყვარდა დედის საჭმელი. სულ სხვა გემო ჰქონდა მას.

  - პატარა, მოდი საჭმელი ვჭამოთ
  - მოვრბივარ! - გავძახებდი.
  - ჩქარა, თორემ გაცივდა.

  მივუსხდებოთ და იწყებოდა საყველთაო ნადიმობა. პირჯვარს ოჯახში არავინ იწერდა. სირცხვილი იყო და მიუღებელი. არც კი ვიცოდით ერთი ადამიანის არსებობა. იქნებ იცოდნენ, მაგრამ აკრძალული იყო, მისი სახელის ხსენება. მღვდელი ჰყავდა სოფელს, მაგრამ მას ყველა დასცინოდა. რატომ? თვითონ იყო სასაცილო. გამოთვრებოდა ხოლმე უზომოდ, გაჰყვიროდა: - ხალხნო მეორედ მოსვლა ახლოვდებაოოო! ვინ უსმენდა? - არავინ. მამაოს სპირიდონას ეძახდნენ. უყვარდა დაკრძალვებზე სიარული. ერთხელ მეზობლის დაკრძალვაზე, ექვსი წლისამ ვნახე თუ როგორ იქნევდა ალმოდებულსა და ბოლმდინარ რაღაც ჯაჭვიან გოდოლის მსგავს ნივთს. ვიკითხე თუ რა ჰქვია ამ ნივთს, მაგრამ ჩემს ტოლებში არავინ იცოდა. დარწმუნებული ვარ არც დიდებს ექნებოდათ პასუხები. დაკრძალვაზე ვნახე თუ როგორ სდიოდა დედას ცრემლები თვალებიდან. მეც დავიწყე ტირილი და დედისკენ გავიქეცი. - ნუ ტირი-მეთქი ვუთხარი. ვერაფერს დაგიშავებს, ის ხო მოკვდა-თქო... იცით?! ცრემლები მოიწმნდა და გაიღიმა. ვერ გაძლო ფაშატურში და გარეთ გამოვიდა. ერთი გულიანად გაიცინა და ჩემი თავი ბებოს ჩააბარა. ისევ შებრუნდა ფაშატურში. დავინახე, ტიროდა.
დაასაფლავეს მეზობელი. მამა მხოლოდ სამძიმარზე იყო. არც მიხმარებია. უცნაური კაცი იყო. დედა საყვედურობდა ხოლმე ყოველთვის. - მეზობლებში აქტიურობა გმართებსო. არაფერი ესმოდა, ჩაიკეტებოდა ოთახში და ფორმულებს ელოლიავებოდა. ოთახიდან უკმაყოფილო ხმა გამოდიოდა თუ რამ არ გამოუვიდოდა. ისმოდა ბრახუნის ხმაც. მე მეკრძალებოდა მის ოთახში შესვლა. ცნობისმოყვარეობა კი ყოველთვის მაწუხებდა. მსურდა მენახა. როგორც კი დავაპირებდი ოთახთან მიახლოვებას, საქმეში ისევ დედა ერეოდა. - გამოდი შვილო აქეთ. იქ არაფერი გესაქმება. დედაც ოთახის დასალაგებლად მამასთან ერთად შედიოდა.

  - ადამიანო, ღმერთის არ გწამს? - ეტყოდა ხოლმე დედა.
  - მისი სახელი არ ახსენოო. - იყო მკაცრი პასუხი.

  ჩემს აღზრდას დედა ხელმძღვანელობდა. მალე მამამ სახელი გაითქვა. საჭირო იყო ქალაქში გადასვლა. შეჰკრეს გუდა, მოვისხით ნაბადი და ქალაქისკენ გავეშურეთ. ჭიშკარს დიდი ურდული დაადვეს. მამამ ერთი მწარედაც მიაფურთხა. - სოროო - მიაძახა და დავტოვეთ საფესვეთი.

* * *

  სახელმწიფო შრომის დამფასებელი?!
  საყოფაცხოვრებო უზრუნველოფა...
  ცოდნის აკადემია.
  ცოდნა საშიშროება?!
  სიბრმავე...

  ნანახმა მოლოდინს გადააჭარბა. დედა მოიხიბლა ახალი გარემოებებით. მამაც ოდნავ გათბა. მის სახეს ღიმილე შევატყვე. უბრალოდ დედის მონათხრობ ანეგდოტზე გაიეღიმა. გამიხარდა. ბედნიერი ვიყავი.
  ახალი დღე გათენდა ქალაქში. გამონაბოლქვის ბუღი დატრიალდა ქუჩებში. ამოძრავდა ირგვლივ ყველაფერი. ყველას სადღაც მიეჩქარება. მე კი დედას მივყვები სკოლაში. ახალი შესაძლებლობებიც გამოჩნდა.
  სკოლაში არავინ მიჩიოდა. კარგად ვსწავლობდი. ყველა მასწავლებელი კმაყოფილი იყო. გამორჩეულად მიყვარდა ისტორია და ქართული.
  რელიგიას არც აქ გვასწავლიდნენ.
  საკუთარი თავის რეალიზებას ვლამობდი. რაღაც მაწუხებდა. შინაგანი ენერგია ცდილობდა ამოხეთქვას.
  პატარა მოუსვენარი.
  მისწრაფებები ვლინდებოდა ჩემში. ვლამობდი სიმართლე მომეძებნა. თუმცა რა მოსაძებნი ეგ იყო? მაშინ ტყუილიც სიმართლეს ჰგავდა. დღესეც ასეა, მაგრამ მე სულ სხვა სიმართლეს ვეძებდი.
  დადგა დრო სკოლაში მარტო სიარულისა. დედასთან ერთად ვერაფერს ვბედავდი. გაკვეთილების დასრულებამდე რჩებოდა ხოლმე. შემდეგ ერთად მოვდიოდით სახლში. სკოლა ახლოს მქონდა, მხოლოდ ქუჩის გადაკვეთა მიწევდა.
  იმედი მქონდა ჩემს სიმართლიანობას სახელმწიფო დამიფასებდა, როგორც მამას შრომა დაუფასდა, დედას კი მამა გაღიმებული დაანახა. ბებო სავარძელში მიეჩვია ჯდომას. კედლის რადიოსთვის უყვარდა ყურისგდება.  ერთ წერტილს მიაპყრობდა თვალებს და სიამოვნებისაგან ნაბავდა მათ.  დედა ფრთხილად ეტყოდა:
  - უკვე გვიანია, მოგაკითხა რულმა. იქნებ დაიძინო? მორჩილი იყო ბებო. ძალიან ზანტი მიხვრა-მოხვრით, სავარძლის სახელურებზე დაყრდნობით წამოსწევდა სხეულს და საძინებლისაკენ აიღებდა გეზს. რიტუალივით ძილის წინ, ოთახისკენ მიმავალი შემომხედავდა და ჰაეროვან კოცნას გამომიგზავნიდა.
  - ცოდნა აკადემიააო! - მეტყოდა მეც დედა ძილის წინ, ლოცვასავით და შუბლზე მაკოცებდა. მაგრამ ზოგჯერ მამის შემყურე მეშინოდა ცოდნის და გონებაში ჩემთვის ვამბობდი: - იქნებ საშიშროებაა?! დედისთვის არასოდეს მითქვამს.

* * *
  სანამ სახელმწიფო დააფასებდა ჩემს წვლილს, მანამ ის წლები უნდა გამევლო, რასაც ცოდნის წლებს ეძახდა მამა. წეღან ვახსენე მარტო სიარული. დადგა  ეს დროც. ეს მარტოობა ალბათ დამოუკიდებლობას ჰგავდა, რადგან იგივე ფერი ჰქონდა, იგივე სამოსელით იმოსებოდა, როგორსაც მარტოობა დაატარებდა ჩემთვის. სწრაფვა სახლში გავამხილე. დედამ წინააღმდეგობა გამიწია. მეც ვერაფერი შევბედე, მაგრამ წარმოიდგინეთ მამამ გამოიყენა ჩემთვის უცსო სიტყვა და დედას მიმართა:
  - ძვირფასო იქნებ სჯობს, რომ დამოუკიდებლად გააკეთოს რაღაც, თუნდაც ეს სკოლაში წასვლას ეხებოდეს.
  - დამოუკიდებლად?! - გავიმეორე ჩემთვის. თავი გავაქნიე და გაოცებული ავხედე სადილად სამზარეულოში გამოსულ მამას.
  - რა მოხდა შვილო?
  - არაფერი მამა. უბრალოდ, მაინტერესებს რას ნიშნავს მამა დამოუკიდებლობა?- პირველად დავუსვი არაბავშვური შეკითხვა მამას.
  - ის რაც შენ მოითხოვე მამა. - უპრობლემოდ და ყოველგვარი აღტაცების გარეშე გამცა პასუხი.

  გავიფიქრე: - რა კარგი ყოფილა მარტო სიარული-თქო?! ხუმრობა ხომ არა არის?! ბოლოს და ბოლოს მარტო ვივლი სკოლაში.
  ამასაობაში სადილობაც დავასრულეთ. მამა კვლავ კაბინეტისაკენ გაემართა. ეს კაბინეტი გაცილებით სჯობდა სოფლისას. უფრო განიერი და მეტი ტევადობისა იყო. მისი კვლევის საგანი, მხოლოდ დედამიწაზე ხალხის რაოდენობის გარკვევა არ ყოფილა. ის გაცილებით ფართო მასშტაბებს მოიცავდა.

* * *
  ყველაფრის უფლებას ვაძლევ თავს...
  შურდული ამოვიღე დედის მიერ შეკერილი ჩანთიდან. მრგვალი ბურთულა მოვათავსე და სამიზნედ სკოლის ერთ-ერთი საკლასო ოთახის სარკმელი ამოვირჩიე. ეს საკლასო ოთახი ჩემი იყო. მინა ჩავტეხე. სიამაყე ვიგრძენი, ოთახიდან კლასელმა ბიჭმა გამოყო თავი. დამინახა. მეორე დღეს დედა დაიბარეს სკოლაში.

  - შენ ჩატეხე შვილო მინა?
  - არა დედა.
  - თუ არა, მაშინ მინას შენ ჩასვამ. ასე მითხრა დამრიგებელმა.
  - დედა მამას არ უთხრა.
  - არ ვეტყვი.
  - მადლობა, დედა.
  - კიდევ გააკეთებ?
  - არა.

  მეორე დღეს მინა ჩავსვი, თუმცა ჩემს კლასელ ბიჭს საკმარისად მოხვდა ლოყებში.
  კიდევ დაიბარეს დედა.

  - ახლა, რა ჩაიდინე?
  - არაფერი დედა.
  - ხომ იცი ყველაფერს მეტყვიან.
  - ჩემი კლასელი ვცემე.
  - რატომ?
  - მასწავლებელს მან უთხრა, მინა, რომ ჩავტეხე.
  - არ შეიძლება შვილო, ასე მოქცევა. ის ხომ შენი კლასელია?
  - მერე რა, რომ კლასელია? აბა ის კარგი იყო, რომ ჩემზე უთხრა? მაშინ მეც უნდა მეთქვა მასწავლებლისთვის, რაც მან დააშავა?
  - მან რა დააშავა?
  - არაფერი.
  - როგორ თუ არაფერი? ამბობ, რომ დააშავაო...
  - არ გეტყვი.
  - სიმართლე გიყვარდეს დედიკო. სიმართლე და სამართლიანი იყავი.
  - იმიტომაც ვცემე.
  - მაგრამ შენ ხომ მინა ჩატეხე?
  - მაგრამ, მე ხომ ჩავსვი? მას კი შერჩა.
  - არავის არაფერი შერჩება, შვილო. რა ჰქვია?
  - ვის?
  - იმ ბიჭს ვისაც შერჩა?
  - არ ვიცი. მე რაღაც შევარქვი, დედიკო.
  - რა შეარქვი?
  - გოგრა.
  - გოგრა, რატომ?
  - გოგრასავით თავი აქვს. თან გოგრა არ მიყვარს.
  - ხო ეგ ვიცი. არ გიყვარს.
  - რომელი დედა გოგრა თუ ის უსახელო?
  - გოგრა შვილო. აი, ის ბიჭი, უნდა შეეცადო და შეიყვარო.
  - რატომ გოგოა?
  - არა... - გაეცინა დედას. გამეცინა მეც.

* * *
  ორნი გზაზე.
  სამას ოცდაჩვიდმეტი ნაბიჯი...
  დღეები სიყვარულისა...


  კიდევ ერთი მიზეზი ჰქონდა ჩემს მოთხოვნებს.
  მიზეზი გოგო იყო.
  ის უფროსს კლასში სწავლობდა. ერთი წლით იყო ჩემზე უფროსი. მან ერთი წლის წინ დაიწყო სიარული იმ გზით, რომელზეც მე გავიარე ერთი წლის მერე. ამიტომ მიყვარდა გზაც და გოგოც. ვერც შეველიე გზას და მისი სამოსის შრიალს. უკვე მარტომ, გადავწყვიტე მის ნაკვალევს გავყოლოდი ყოველ დილით. თბილი იყო სუსხიანი დღეები ჩემთვის, მასთან ერთად. პატარა ვიყავ, მაგრამ უასაკოს დღეს საკმაო მოსაგონარი დამიტოვა.
  მორიგი დღე გათენდა და დღესთან ერთად მორიგეობდა მზეც. დაფის გაწმენდა უკვე მოესწრო მზეს. შემაყვარა თავი ცეცხლოვანმა ჩვარმა! ეს დღე უხმაუროდ დაიწყო. არაფერი მესმოდა. ქალაქი არაფერს ამბობდა. მხოლოდ ორნი ვიყავით. ის წინ, მე უკან... მის ნაბიჯებს ვითვლიდი. დღეს სამას ოცდაჩვიდმეტი ნაბაჯი გააკეთა. თითქოს ნაცნობი ციფრი იყო ჩემთვის. ალბათ იმიტომ, რომ ყოველი დღე ამ ციფრით იწყებოდა. ჩემი ნაბიჯები ათით მეტი იყო. უბრალოდ ეს ათი ნაბიჯი მინდვრის ყვავილებისთვის მჭირდებოდა. ყვავილებს მის საკლასო ოთახში ვახვედრებდი. ვფიქრობდი, რომ არაფერი იცოდა, მაგრამ ამაოდ. მან ყველაფერი იცოდა მისი თანაკლასელებისაგან.
  მორიგი დღე გათენდა. მზე ისევ მორიგეობდა, მაგრამ ამჯერად დაფიდან წვეთავდა. შემაყვარა თავი სველმა ჩვარმა. წვიმდა თბილად... ნაბიჯებისა და წვიმის ხმები ჰარმონიის ტყვეებად იქცნენ. მეტყველებდა ქუჩა ჩემს ფიქრებს,
  იცრემლებოდა მისი თმები...
  ვსველდებოდი მეც.
  მან ჩანთა გახსნა. ქოლგა ამიოღო, შემიყვარდა მისი მცველი ცა! მან შემომხედა. ჩაიღიმა და მორცხვად დახრილი თავი შეატრიალა.
ვერ გავბედე...
  ისევ ადრე შევედი სკოლაში. ისევ მეზობლის ბაღში დაკრეფილი მინდვრის ყვავილები დახვდა მერხზე.
  მორიგი დღე გათენდა. მზე აღარ მორიგეობდა. დაფა შავსა და თეთრ ღრუბლებს დაიპყრო. ბარდნიდა მის თმებზე. დაფიფქულ მხრებს იბერყავდა დროდადრო, თითების მოძრაობას ვადევნებდი თვალებს... უხდებოდა ზამთარს მისი თეთრი ბაფთა. გავბედე:

  - რა ჰქვია?
  - ნესტანი. 
  - მე ვიცი შენ რამდენ ნაბიჯს აკეთებ სკოლამდე.
  - რამდენს?
  - სამას ოცდაჩვიდმეტს.
  - არ გეზარება, რომ ითვლი?
  - არა.
  - რა ლამაზად თოვს?
  - ხო, ლამაზად.
  - დღეს ითამაშებ ჩემთან ერთად?
  - მართლა გინდა, რომ ვიგუნდაოთ?
  - მინდა.
  - მაშინ ვიგუნდაოთ. გიყვარს თოვლი?
  - ძალიან! შენ?
  - მეც.
  - შენ სად ცხოვრობ?
  - შენთან ახლოს.
  - ჩემთან?
  - ჰო შენთან.
  - მართლა? არ მატყუებ?
  - არა.
  - აბა დაიფიცე!
  - დედას გეფიცები.
  - რა გიყვარს უფრო მეტად?
  - არ ვიცი.
  - მე ქართული მიყვარს...
  - ჰო?! მე ფიზკულტურა მიყვარს...
  - მოვედით.
  სკოლის ჭიშკარი შევაღე. გავატარე ის. საკლასო ოთახამდე მივაცილე. კარებთან მინდვრის ყვავილები მივაწოდე.
  - მადლობა! - მითხრა მორცხვად.

* * *
  გაზაფხულმა კვირტობა დაიწყო! უკვე მეექვსე კლასელი ვარ. ”გოგრა” მის კლასში იყო. მის გვერდით იჯდა. ვღიზიანდებოდი. დრო დადგა გმირობა გამომეჩინა და ნესტანისთვის დამემტკიცებინა ჩემი ვაჟკაცობა.
დავამტკიცე!
  ”გოგრა” აღარ ჯდებოდა მის გვერდით. მასწავლებელს თხოვა სხვასთან დაესვა. ნესტანის გვერდით კი თინათინი დასვეს. თინიკო და მე კარის მეზობლები ვიყავით. ერთად გავიზარდეთ. ერთად ვთამაშობდით ქვიშაში. ის ჩემი და იყო. დღეს უკვე გარდაცვლილია. საწყალი მესამე შვილის მშობიარობას გადაყვა. თინათინის მამას ძალიან ვუყვარდი. ის ერთ წელიწადში გაჰყვა შვილს. ვერ გაუძლო ტკივილს. მაპატიეთ ჩანართისთვის, მაგრამ გულისტკივილით ვიხსენებ მასთან გატარებულ წლებს. საოცრად აცხობდა ხოლმე ”დამოუკიდებლობას”. ნამცხვარს ერქვა ასე. მეც სიამოვნებით მივირთმევდი ხოლმე. ტკბილი იყო დამოუკიდებლობა, მაგრამ როგორც კი კბილს გაჰკრავდი ისე შემოგეჭმებოდა თვალის დახამხამებას ვერ მოასწრებდი. ”დიქტატორის” ცხობაც ეხერხებოდა, მაგრამ მხოლოდ ერთხელ გამოაცხო. ისიც ჩემი თხოვნით.
  გავსინჯე.
  სიმართლე გითხრად, ნამცხვრის კვალობზე ცუდი არ იყო, მაგრამ ”დამოუკიდელობისაგან” განსხვავებით ნეკლებად ტკბილი.
  მოსამართლე იყო თინათინი ქალაქის. პატივს სცემდნენ მას. კანონების მოტრფიალეს ეძახდნენ.
  ჩვენ კომუნიზმის ტაფაზედ ვცხვებოდით...
  მეც მან გამასამართლა...

* * *
  მეექვსე კლასელს გამითენდა შრიალა შემოდგომის ვერცხლისფერი დღე. სკოლაში უკვე ერთად დავდიოდით მე, ნესტანი და თინათინი.
  ჩემს სამეგობროში სიმუსს მეძახდნენ.
  კვლავ ვეზიზღებოდი გოგრას.
  გაკვეთილზე მასწავლებელმა ჩემი გვარი ამოიკითხა:
  - გარეთ დედა გელოდება. - არასასიამოვნოდ ჟღერდა მასწავლებლის ხმა. შევატყვე აღელვება.
სკოლის დერეფანში ატირებული დედა დამხვდა.
  - რა მოხდა დედა?
  - მამა... მამა დაიჭირეს.
  - მამა დაიჭირეს? - ატირებული ჩავეხუტე დედას. ერთად ვტიროდით. - რატომ დაიჭირეს დედა?
  - არ ვიცი შვილო, არ ვიცი... - არ მითხრა, რომ ის ჯაშუშად შეურაცხავთ. - სახლიდან გაგყვრიან შვილო, ყველაფრისთვის მზად უნდა ვიყოთ.
  - რისთვის დედა?
  - ყველაფრისთვის შვილო, ყველაფრისთვის! - მოთქვამდა გაუჩერებლივ. მისი ცრემლები ჩემს თმებს ეხეთქებოდა. გულში ვყავდი ჩაკრული და გამალებით მეფერებოდა ცრემლიან თავზე. ჩასისხლიანებული თვალებით მიცქერდა. მკოცნიდა არანორმალურად და ჩამძახოდა ყურში. მიყვარხარ... მიყვარხარ... მიყვარხაააარ...
  - დედა ბებო სად არის?
  - სახლშია, დედიკო.
  - იცის ბებომ?
  - კი... სახლში იყო მამა. მოგვაკითხეს და აიყვანეს.

* * *
  თინიკოს მამას, მამაჩემზე განაჩენი გამოატანინეს - დახვრეტა.
  სკოლაში აღარ დავდიოდი.
  სამას ოცდაჩვიდმეტი ნელი ნაბიჯი, ჩემს გარეშე იკვლევდა გზას სკოლისაკენ.
  თინიკოს მამამ თანამდებობა დატოვა.
  ბებო მოხუცებულთა თავშესაფარში განამწესეს. არ მითქვამს, ბებომ ფანდურზე იცოდა დაკვრა. თან გავატანეთ. მეც მასწავლა.
  მე და დედას გადასახლებაში გვიკრეს თავი.

* * *
  გადასახლებამდე ერთი დღით ადრე, სანამ გისოსებიანი მანქანა მოგვაკითხავდა.

  ბებომ ფანდურს ჩამოჰკა. სევდიანობდა საკრავი. მე სარკმელს მივშტერებოდი. შემოდგომის სისველე ატანდა ღრიჭოებში. გაორთქლილ მინას შუბლით ვეტმასნებოდი, გაბუტულ სახეს ირეკლავდა სამყარო. უცებ გავიფიქრე და დედას გავანდე ზრახვანი:

  - დედა მამას ოთახში შევალ!
  - შედი. - არც დაფიქრებულა დედა პასუხზე.

  მინა-ფარდიანი კარი ფრთხილად შევაღე. ოთახში სიბნელე დამხვდა. მისაღებიდან შემოსულ მბჟუტავ შუქს ვენდე, რომელიც მხოლოდ მამის სამუშაო მაგიდას ეცემოდა და ერთ წერტილს ანათებდა. ფრთხილად მივედი მაგიდასთან, რადგან ფერხთ რაღაც ნივთები მედობოდა. ფანჯარას მივუახლოვდი, ფარდა გადავწიე ოდნავ. ირგვლივ თბილი და სასიამოვნო შუქის ციალი შევნიშნე. ეს პრიზმის დამსახურება იყო...  თითქოს ბნელოდა, მაგრამ სასიამოვნოდ. ფურცლები მიმოფანტულა იატაკზე. სამუშაო სავარძელი გადაბრუნებული, ექსპერიმენტალური ნივთები დამტვრეული სახით უმშვენებდნენ გვერდს ფურცლებს. დავიხარე. ერთი ფურცელი ავიღე და კითხვა დავიწყე.
  სათაური ეგეთი იყო: - ფარდობითობა სახელმწიფოებს შორის. (სადისკუციო თეორია) ვერაფერს მივხვდი. კითხვაც არ გამიგრძელებია. უბრალოდ ფურცლიანად ოთახიდან გამოვედი. დედას შევხედე და ფურცელი გავუწოდე, რომელიც ჯერ კიდევ იცრემლებოდა. დედასთან ერთად ამინდიც იცრემლებოდა. დღიდან მამის დახვრეტისა გადაუღებლად წვიმდა. დედამ ფურცელი გამომართვა. კითხვა დაიწყო. დასრულებისას ჩუმად წარმოთქვა სიტყვები: - ეს, როგორ დარჩათ?
  - რა დარჩათ დედა?
  - ეს ფურცელი. კიდევ არის ოთახში ფურცლები შვილო?
  - კი დედა. იატაკზე ჰყრია.
  - მიდი შეაგროვე და მოიტანე.
  - ახლავე დედა.
ისევ გავედი მამის კაბინეტში. ფურცლები შევაგროვე და დედას მივეცი. თან კითხვაც დავუსვი:
  - დედა, მამა სად მუშაობდა?
  - სკოლაში შვილო. ეს შენც იცი.
  - რა პროფესიის იყო?
  - ამ ფურცლებით თუ ვიმსჯელებთ, პატარა, დისიდენტ- ფიზიკოსი.
  - ეს რას ნიშნავს?
  - დამოუკიდებლობას შვილო!
  - როგორ დედა?
  - ჩვეულებრივად შვილო. მას უყვარდა სამშობლო.
  - როგორ? დამოუკიდებლობა სამშობლოა? აბა მარტოდ ყოფნააო, რომ მითრა მამამ?
  - მართალი იყო შვილო მამა, მარტოდ ყოფნას ნიშნავს. სამშობლო მარტო ჩვენი უნდა იყოს და მეტი არავის. მარტო ჩვენი და მეგობრების!
  - ე.ი. როგორც მე, ნესტანი და მეგობრები?
  - ნესტანი ვანაა შვილო?
  - არავინ დედა.
  - მართალი ხარ შვილო. არავინ. დაივიწყე ის.
  - რატომ?
  - ვეღარ ნახავ მას.
  - რატომ?
  - ჩვენ უკან ვერ დავბრუნდებით.

* * *

  თამაშები შიშველი ფიგურებით...
  ფიგურები სამოსელში...

  ისევ კაბინეტში გავედი. მაგიდას მივუახლოვდი, სავარძელი წამოვაყენე და  ჩავჯექი. ხელებით მაგიდას დავეყრდენი, წამით მამის აუწეველი თავი წარმოვიდგინე, ისეთი კარებიდან რომ  სჩანდა ხოლმე ლანდის სახით. გული გამითბა მისდამი. უწვერულვაშო ბიჭს ცრემლები წამსკდა თვალებიდან. ფურცელი დავასველე. წმენდა დავუწყე. დავაცქერდი და შემდეგი სიტყვები ამოვიკითხე: - შვილს, ჩემს სიამაყეს!

* * *
  შვილს, ჩემს სიამაყეს!

  გამარჯობა შვილო.

  წერილების წერა არ მიყვარს ვაჟკაცო. ამიტომ ვიწყებ ასე უბრალოდ... მინდა გასაგებად ვწერო, რადგან სირთულეებს მოგაშორო. ძალიან მიყვარხარ პატარა! აი ძალიაან... ისე როგორც, ალბათ არც ერთ მამას არ ჰყვარებია საკუთარი შვილი. ვიცი გაკლდა ჩემი ალერსი, მაგრამ ვთვლიდი, რომ აუცილებლად მამაკაცი უნდა გამოსულიყავი. არ განებივრებდი. ზედმეტს არაფერს ვაკეთებდი შენთვის. განა არ მინდოდა?! ალბათ ფიქრობდი თუ რატომ ვიყავი ესეთი ცივი? არ ვიცი შვილო... ერთი კი მესმის - ჩემს სიცივეს შენს სითბოსთან მჭიდრო კავშირი აქვს, როგორც წელიწადის ოთხივე დროს ერთმანეთთან. ალბათ გესმის ხო რასაც ვამბობ? მჯერა, რომ გაიგებ. შენს ირგვლივ საბჭოთა კავშირია, წითელი ფერი, რომელიც აგრესიას იწვევს. დაიმახსოვრე ეს ფერი და ებრძოლე მას, ოღონდ საბრძოლველად კიდევ ორი ფერი დაგჭირდება. ეს შავი და თეთრია. თეთრზე შავით ვწერ ამ სიტყვებს, არა იმიტომ, რომ ტუში შავი ფერისაა, არა პატარა... არამედ იმიტომ, რომ გაცილებით შესამჩნევი გახდეს ჩემი სიტყვათა თანწყობა, რომელსაც რჩევა ეწოდება. თითქოს თეორემას ვამტკიცებდე შენთან. არა... სიყვარულს გიმტკიცებ მხოლოდ. შენს გულს, ხელის გულში ვიქცევ და ვეფერები ხოლმე. მის ფეთქვას ვუსმენ ჩემს კაბინეტში. კედლებიც ფეთქავენ მასთან ერთად. ძლიერი გული გაქვს. ბევრ გასაჭირს გაუძლებ. შენ ღრმა მოხუცებულობამდე იცხოვრებ. არ დაივიწყებ არც კეთილს და არც ბოროტს. გაარჩევ მას ერთმანითასაგან, ისე როგორც ქვესკნელსა და სამოთხეს. სამოთხე ეს ის ნეტარებაა, რომლის ცოდნა აკრძალული გვაქვს. არც ქვესკნელი იცი თუ რა არის. ისიც აკრძალულია.
  შენ იზრდები ჩემს სისხლში.
  შენ დაიბადე დედის სისხლში.
  გახსოვდეს ეს! არასოდეს დაივიწყო ვისი მთისა და ბარისა ხარ! სადაურ ყურძენსა სჭამ და ვისი მოყვანილია ის. იცი, როგორ მენატრება ჩვენი სოფლის კარ-მიდამო? შენც გენატრება, მაგრამ არასოდეს გითქვამს. როგორც მე არ დამიჩივლია თქვენთან, რადგან მე მოგწყვიტეთ ფესვებს, მაგრამ იცოდე, რომ ის ფესვი მთელი საქართველოს ნიადაგს ეკუთვნის და ნუ შეეცდები დაუბრუნდე საწყისს, არამედ განვლე მასთან ერთად ჭეშმარიტი სიყვარულით რთული გზა. ის მიწაშია და არ გაუჭირდა მოსდებოდა მთელს საქართველოს, შენ კიდევ გაცილებით თავისუფალი ხარ, რადგან მიწის ზემოთა ხარ. არ უნდა გაგიჭირდეს სირთულეების დაძლევა. მჯერა შენი შვილო და მწამს, რომ ვაჟკაცი მეზრდები.
  დედაშენს მინდა ვუთხრა კიდევ, რომ ძლიერი ქალია. ჩემი საამაყო მეუღლე. ჩვენ ერთად შევქმენით არც ისე იდეალური ურთიერთობით იდეალური ოჯახი. მიყვარხარ ძვირფასო! შენი სიყვარული მიმაქვს თან! არ მახსოვს ოდესმე რამეში გაგეწიოს წინააღმდეგობა. ჩემი გადაწყვეტილებები შენთვის ღირებული იყო. თანხმდებოდი სრულ სისულელესაც, რადგან ის ჩემს ბაგეთაგან სწყდებოდა.
  გაუფრთხილდი დედას! ის სუფთაა შვილო, როგორ მისი რძე. და ის შენ გისვამს. მოუარე მას, მაგრამ ვიცი ის უჩემოდ დაბრმავდება. შენ ჩემო პატარა ვაჟკაცო ბიჭო - ვიცი არასოდეს გვისაუბრია, მით უმეტეს გვითამაშია. აბა როგორ გაერთობოდი სინჯარებსა და კოლბებში ან სადენებსა და რკინის ყუთებში... იქნებ აქაც ვცდები და პირიქით მომხდარიყო ყველაფერი.
  მე არ მინდოდა.
  ეს პროფესია მტანჯველი იყო შვილო ჩემთვის. აი სამშობლოს სიყვარულს კი ამ ფურცლებიდან გასწავლი. უკვე დიდი ბიჭი ხარ. შენ შესძლებ დედას ეთამაშო დიდების თამაში, რასაც დიდი ოჯახი ჰქვია, რასაც სამშობლოსთვის თავგანწირვა ჰქვია. ეს წერელი შეინახე მამა. დაგჭირდება. უკვე თუ კითხულობ ე.ი. ცოცხალი აღარ ვარ. მიყვარხართ!

  ითამაშეთ უჩემოდ სახლობანა!
  თარიღი საჭირო არ არის.

  ფურცელი დავკეცე. მუჭში მოვიქციე მამის სითბო და თავი მაგიდაზე დავდე, ტირილს ვუმატე, მცვიოდა ღაპა-ღუპით ცრემლები. მომესმა კედლების ხმაური. - ეს ალბათ ჩემი გულის ძგერაა. - გავიფიქრე და თავი სწრაფად წამოვწიე მაგიდიდან. მზერა კარებს მივაპყრე... და კარებთან ნესტანი. გავიყინე. ვერაფერი მოვიფიქრე. ერთი შევძელი მხოლოდ. ცრემლები მოვიწმინდე მას რომ არ ენახა. ცქერა განვაგრძე. ისიც მიყურებდა. სიჩუმე კართან მოსულმა დედამ დაარღვია:
  - შვილო ნესტანი მოვიდა. ადექი შეიპატიჟე კაბინეტში.
უმალ წამოვიჭერ ადგილიდან და ნესტანს ხელის მოძრაობით ვანიშნე ოთახში შემოსულიყო. ზღურბლს გადმოაბიჯა ნესტანმა. კარი მიიხურა.
  - დაჯექი ნესტან, ცოტა არეულობაა, მაგრამ... ერთი წუთით. - მეორე სავარძელთან მივედი და გავათავისუფლე ზედმეტი ნივთებისაგან. ნესტანი ჩამოჯდა. მორცხვობდა.
  - მადლობა ნესტან, რომ მოხვედი.
  - არაფრის. ეს მამაშენის ოთახია?
  - ჰო, ეს არის. რატომ მკითხე?
  - არასოდეს გისაუბრია მასზე...
  - ვიცი.
  - რა იცი?
  - ის, რომ არ მისაუბრია.
  - რატომ?
  - არ ვიცი. ალბათ მას ვცემდი პატივს.
  - მართლა? გიყვარდა ის?
  - მიყვარდა?! კი მიყვარდა. რატომ არ უნდა მყვარებოდა?
  - მეგონა არ გიყვარდა.
  - არა, მიყვარდა. ძალიან მიყვარდა. ამას დღეს მივხვდი.
  - სიკვდილის დღეს არა?
  - სიკვდილის დღეს არა. ეს დღეს მოხდა.
  - რატომ დღეს?
  - აი ეს წერილი დამიტოვა. - გავუწოდე მას.
კითხვა დაიწყო, ცრემლებმაც დაიწყო დინება, საშინლად უხდებოდა ცრემელბი ნესტანს. მსურდა არ შეეწყვიტა ტირილი. კითხვა დაამთავრა. ამომხედა.
  - იცი, მე ძალიან მიყვარდა მამაშენი.
  - გიყვარდა? კი, მაგრამ ის შენ ხომ არასოდეს გინახავს.
  - კი. ვნახე და არა ერთხელ.
  - სად?
  - სკოლაში მოდიოდა, ხოლმე, მაგრამ არ ვიცოდი მამაშენი თუ იყო.
  - ეს, როგორ?
  - ყოველ დღე დადიოდა სკოლაში, დირექტორთან.
  - მე რატომ ვერ ვამჩნევდი?
  - არ ვიცი. სკოლის გარეთაც მყავდა ნანახი. ყოველთვის მჩუქნიდა ხოლმე რაღაცეებს.
  - გჩუქნიდა? რას გჩუქნიდა?
  - კამფეტებს.
  - მართლა?
  - ჰო, მართლა. არ გატყუებ.
  - მამაჩემი იყო. ის ხომ მაგარი კაცი იყო.
  - ძალიან კარგი მამა გყავდა.
  - ვიცი. - ტირილით გავეცი პასუხი. თავი ვერ შევიკავე. სავარძლიდან ადგა, მომიახლოვდა. ხელი მომკიდა ხელზე. გათბა თითები. შვებას ვუწილადე პატარა ამონარიდი გონებიდან...
  - იცი?! გარეთ გისოსებიანი მანქანა დგას. - ცრემლებით მითხრა.
  - რა თქვი?
  - მანქანა დგას. ალბათ თქვენთან არიან.

* * *
  შიშველი მოთამაშე ფიგურა გამოჩნდა კართან. დააკაკუნა. ნესტანი ჩამეხუტა და ტირილს უმატა.
  - გთხოვ არ გაყვეე, გთხოვ! მიყვარხარ, ძალიან მიყვარხარ. რა ვქნა უშენოდ?
  - მეც მიყვარხარ ნესტან, ძალიან მიყვარხარ!
კარი დედამ გაუღო.
  ოთახში ბადრაგი შემოვიდა. იკითხა: - თქვეენა ხართ ამა და ამის ოჯახიო? - დასტურის ნიშნად დედამ ზანტად დაუკრა თავი.
  - თუ შეიძლება გამოგვყევით.
  დედას ფუთა უკვე შეუკრავს.
  - თხუთმეტი წუთი გაქვთ მოსამზადებლად. სწრაფად იმოქმედეთ.
  ჩვენ, ფიგურებად ქცეულებმა შევიმოსეთ. ნესტანი გვერდიდან არ მშორდებოდა. ხელი-ხელ ჩაკიდებულები დავდიოდით ოთახიდან ოთახში.
  - იქნებ ეს წერილი შემინახო ნესტან?
  - აუცილებლად შევინახავ.
  - ვერ მოვასწარი. დედას არ წაუკითხავს. ვერ გამოვაჩენ წამართმევენ. გთხოვ არ დაკარგო.
ხელი გავუწოდე და მუჭში მოქცეული სითბო, დროებით სხვას გადავულოცე.
  - ხშირად წაიკითხე ნესტან. მინდა გამიხსენო ხოლმე.
  - მე არასოდეს დაგივიწყებ,

* * *
  - შენ აქ დარჩები. - უხეშად მიმართეს ბებოს.
  - მე არ დავრჩები. მე ჩემს შვილებთან მინდა!
  - გითხარით, რომ დარჩებით. - მკაცრი იყო ბადრაგის სიტყვები. თვალები კი ბუდიდან გინაღამ გადმოუცვივდა.
  - ბებო დარჩი. მე მივხედავ დედას.
  - ძალიან მიყვარხართ, შვილებო თავს გაუფრთხილდით, გთხოვთ იზრუნეთ ერთმანეთზე. მე არაფერი გამიჭირდება. მომხედავენ მეზობლები.
  - მეზობლები ვერ მოგხედავენ, ბებო, თქვენ თავშესაფარში წაგიყვანენ.
  - ბებო ფანდური გამომართვი. -  მივაწოდე ფანდური.
  - მადლობა ჩემო ანგელოზო! - მითხრა და ჩვილივით დაიწვინა მკლავებზე.

  ბებო უხმოდ დამორჩილდა.
  ნესტანი კვლავ ჩემს გვერდით იდგა.
  ეზოში ჩეგვიყვანეს.

  მეზობლები შეკრებილიყვნენ და მოთქვამდნენ. ზოგიც ფანჯრებიდან იცქირებოდნენ მალულად. რომელი იყო ჩამშვები? ყველამ ყველაფერი იცოდა. განა ვინმეს ვაწუხებდით? არავის. მაშ რატომ? რის გამო? ვსვამ დღეს ამ კითხვებს. პასუხიც აშკრად ვიცი.

  მახსოვს, როცა მანქანაში ჩავგვსვეს, გისოსებიან ფანჯარაზე შემდეგი სიტყვები დავწერე:
ნესტან, შენ ჩემი სამშობლო ხარ! მე დავბრუნდები!
ასე დავემშვიდობეთ ვაზის სამშობლოს.

* * *
  ნეტარ არიან სიმართლისთვის დევნილნი, ვინაიდან მათია სასუფეველი ცათა.
  (1პეტ.3,14.)

  თეთრი ცხოვრება...
  ცივი კედლები...
  ციმბირული ”იდილია”

  არაფერია ისეთი მეტყველი, როგორიც დრო.
  დროც ჩემს ირგვლივ ნელ-ნელა თეთრდებოდა. ერთი დღე მეორეს ჰგავდა. ამას ყველფერს ვხედავ, განვიცდი. დედის თვალებს ვუმზერ. აღარ თბილა მასში. შიში დავინახე შუბლს აკრულ თვალებში. მეც მეშინოდა. განა დიდი ვიყავი? არ ვიცოდი რა მელოდა. სიცივე აშკარად გვიტევდა. ტანსაცმელი, მხოლოდ თითო ხელი წამოეღო დედას, საბედნიეროდ თბილი ტანსაცმელი. რეზინის ჩექმები მეცვა.
-  დედა მცივა... - პასუხი არ გამცა. ვნახე თვლემდა. აღარ გავაღვიძე. ძნელია მატარებლის ბორბლების ხმაურში წაგთვლიმოს. შემეცოდა. ხელები იღლიაში ამოვიდე და თავი დედის კალთაში ჩავდე.
  ჩავედით. ერთმანეთს მიწყობილი ფიცრული სახლები, დაპატიმრებულებს ჰგავდნენ. ხლებორკილები აგვხსნეს. ”თავისუფლება უცხო სამყაროში” ძნელი ყოფილა.
  ბორკილ ასხმული, თითქოს ძვირფასი სამაკული ყოფილიყო, თავისუფლებაზე ფიქრსაც კი ვერ ვბედავდი. ახლა კი მაქვს შანსი გავიქცე. შეგვიყვანეს ერთ-ერთ საპატიმროში. ჩვენთან ერთად ოთხი მამაკაცი, სამი ქალი და ერთი ბავშვიც განამწესეს. ბავშვი ქართველი ბიჭი იყო. მას დაჩი ერქვა.

  ”ციმბირულმა იდილიამ” დაღი დამასვა. სამას ოცდაჩვიდმეტი ნომერი მომანიჭეს. დედას სამას ოცდათექვსმეტი. დაჩის დავუმეგობრდი. ის ჩემი საუკეთესო მეგობარი გახდა.
  თვეების შემდეგ შევეჩვიე თეთრ ცხოვრებას. არაფერი მიკვირდა: არ მიკვირდა ფრჩხილებ დამძვრალი ადამიანებისა, არ მეშინოდა ყურმოჭრილი ბიძიებისა, არ დავცინოდი ცალთვალა მოხუცებს. დასიებულები ვიყავით ბუზისა და კოღოების ნაკბენებისაგან. ტალახს ვზელდით და წვიმის წყალს ვსვამდით.
  დედა უძლურდებოდა.
  ბავშვებსა და მამაკაცებს ტყეში მიგვერეკებოდნენ. არც გამათრახება აგვცდენია. ძალიან კარგად შევისწავლე დედაბუნების თავისებურებანი. აღარ მეშინოდა ქვეწარმავლებისა და ტყის ბინადრების. განა თავად არ ვიყავი ტყის ბინადარი?! თითქოს შევეგუე და მორჩილი გავხდი თეთრი ცხოვრების მიმართ. შევიძულე თოვლი. დადგა მორების ტყიდან გატანის დღე.
მორზე ამოვტვიფრე:
  ”ჩემი სამშობლო ხარ! მე დავბრუნდები” და მისამართი.

  არ მოხვდა მორი სამშობლოში. მან მხერხავების ხელში განუტევა სული!

  ერთი წლის შემდეგ ისევ ამოვტვიფრე:
  დედა მოკვდა.

  ხის ჯვარზე დავწერე:
  ითამაშეთ უჩემოდ სახლობანა!


* * *
  - დაჩი გავიქცეთ.
  - სად გავიქცეთ?
  - სახლში, მეგობარო.
  - არ გამოვა.
  - რატომ?
  - აბა როგორ? დავუშვათ გავიქეცით... გზა იცი?
  - არ ვიცი.
  - ხო გითხარი არ გამოვა-მეთქი. გზაში მოვკვდებით.
  - არ მოვკვდებით. აქეთ ხო ჩამოვედით?! ე.ი. უკან დასაბრუნებელი გზაც არსებობს.
  - კი არსებობს, მაგრამ წლების შემდეგ. თუ დავრჩით ცოცხლები. ფიქრიც არ ღირს ამაზე.
  - მაშინ რა ვქნათ?
  - არაფერი. ვისხდეთ და ვუყუროთ საკუთარ დღეებს, როგორ მიილევიან და დაგვემალებიან.

  თითქოს, მართლაც გვემალებოდნენ დღეები. არ სურდათ ჩვენი ტკივილის ცქერა. დამნაშავედ გრძნობდნენ თავს. ცვიოდნენ ყვითელი ფოთლები ტალახში, ვთელავდით მათ და ვინაყრებდით ჟინს შურისძიებისას...
  იწირებოდნენ უდანაშაულო ბუნების ქმნილებანი.
  შიშვლდებოდნენ ხენი უკვე ძარცულნი...

  დღეებს ერიდებოდათ ჩვენი...
  სტკიოდათ ჩვენი ცრემლები.
  წლების თვლას თავი დავანებე.
  დღეს ახალი ნაკადი მიიღეს…

* * *
  გზა შინისაკენ.
  ყვავილობს გზა...
  ფიქრები იცვლებიან...
  ფანდურის ჰანგები მეგზურად...
  სიხარული და სევდა...

  დღე თითქოს უკეთესობისაკენ მექაჩებოდა, მაგრამ გული ცუდს მკარნახობდა.
  ვინ მიცნობს?
  ნესტანი მიცნობს?
  ამეკვიატა გზაზე მომავალს. ძალიან შევიცვალე. კაცი ვარ უკვე, ასაკის გარეშე. ის ერთი წლით მეტის. ალბათ გაოცებისაგან სული შეეხუთება. ის ხომ ბავშვი დავტოვე. როგორ მინდა ვნახო. ბებო? ბებო უკვე ალბათ აღარ არის ცოცხალი. თავშესაფარში მივაკითხავ, აუცილებლად. თინიკო? თინიკოც მაინტერესებს როგორი გახდა... რას საქმიანობს, რამდენი შვილი ჰყავს. ეეეჰ. ყველაფერი მაინტერესებს...
  თბილია ბუნება ჩვენთან. მიწაც თბილია. ხელისგულები შევახე მას და მოვეფერე. ყველა მე მათვალიერებდა. ალბათ ფიქრობდნენ: - ხომ არ გაგიჟდა ეს ადამიანიო, მაგრამ არა. მე გეტყვით თქვენ მხედველნო: მშობლიურ მიწას ხედავთ, მაგრამ არ გიყვართ ის; მასზე დადიხართ, მაგრამ ვერ გრძნობთ მის სუნს; მასში ჩაგვდებენ, მაგრამ არ ვფიქრობთ ამაზე. მას კი ვუყვარვართ უკლებლივ ყველა! თიხაა ის და თიხა მღერის...

  - სალამი.
  - ვინ ხართ? - კარი ლამაზმა ქალიშვილმა.
  - დღეს კარგი ამინდია არა?
  - კარგად ბრძანდებოდეთ. - მითხრა და მომიხურა კარი. ხუთი წუთი გაოგნებული ვიდექი კართან. ისევ დავაკაკუნე.
  - ისევ თქვენ? რა გნებავთ? ხომ გითხარით, აქ თქვენ არაფერი გესაქმებათ.
  - ერთი წუთით. გთხოვ, ნუ მიხურავთ კარებს. მე ამ სახლში ვცხოვრობდი წლების წინ. უფროსები სახლში არიან?
  - უი, უკაცრავად. კი სახლში არიან. - მითხრა და მამას გასძახა. - მამა სტუმარი გვყავს.
  - შემოვიდეს მამა. მე წვერს ვიპარსავ. მისაღებში დამიცადოს ეხლავე მოვრჩები. შენ კი გაუმასპინძლდი.
  - კარგი მამა. მობრძანდით. - შემიპატიჟა სახლში, ეშხიანმა მანდილოსანმა.
  - გმადლობთ.
  - რამდენი წლის ხართ?
  - ბატონო? - არ ველოდი სითამამეს მანდილოსნისგან.
  - რამდენი წლის ხარ-თქო? - გაეღიმა გოგონას. თამამი სახელმწიფო. უკვე მომწონს.
  - არ ვიცი. მე ასაკი არ მაქვს - ვუპასუხე მეც თამამად.
  - სასაცილო ხართ!
  - მართლა? სარკე გაქვთ?
  - ახლა უფრო სასაცილო. - უხდებოდა ძალიან ღიმილი.
  - შეგიძლიათ სავარძელში ჩაჯდეთ.
  - გმადლობთ.
  - არაფრის.
  - ჩაის ინებებთ?
  - სიამოვნებით.
  - რამდენი კბილი შაქარი?
  - თქვენს გემოვნებას ვენდობი.
  - ღმერთო?! - ღიმილი არ შეუწყვეტია.
  - გამარჯობათ! - მამა გამოვიდა სააბაზანოდან.
  - სალამი ბატონო. -  ეტყობოდა, რომ უფროსი იყო ჩემზე გაცილებით. მივხვდი, რადგან ახალგაზრდა გოგოს ფლირტაობამ გამათამამა. - გავიფიქრე ალბათ არც ისე ცუდად გამოვიყურები და სიმპატიურიც უნდა ვიყო-თქო. დარწმუნებული ვარ ნესტანს მოვეწონები.
  - რამ მოგიყვანათ? რომელი სამსახურიდან ბრძანდებით?
  - იცით მე არ ვმუშაობ?
  - მაშინ?! აჰა მიხვდი.... სამსახურს ეძებთ, არა? ვაკანტური ადგილები ნამდვილად არ მაქვს.
  - მართალი ხართ. ვეძებ სამსახურს, მაგრამ ახლა არა.
  - მაშ რა გნებავთ? - არ მაცალა წინადადების დასრულება. სახეზე განწყობაც ოდნავ შეცვალა.
  - იცით?! მე აქ ვცხოვრობდი. ეს ჩემი სახლ იყო.
  - იყო შენი ახლა ჩემია. ეს როგორ გავიგო? რა წართმევას მიპირებთ? არ გამოგივათ.
  - არა, როგორ გეკადრებათ. ეგეთს არაფერს ვფიქრობ.
  - მაშ რას ფიქრობთ?
  - არაფერს. უბრალოდ მე ჩემს მისამართზე მოვედი. ფულიც არ მაქვს.
  - ფულს მთხოვთ? არა ხო ვთქვი, რომ რაღაც მიზანი გამოძრავებთ... - სახე საკმაოდ აელეწა.
  - ისევ ცდებით. თქვენგან არ ვითხოვ ფულს. უბრალოდ მაინტერესებს აქ როგორ მოხვდით?
  - რისთვის? ინტრიგანი ხარ ვიღაცა ხარ. ახლავე დატოვეთ ჩემი სახლი.
  - სანამ წავიდოდე, იქნებ იმ ოთახში შემახედოთ?
აშკარად დაფიქრდა ოჯახის პატრონი, მაგრამ აქ დათმობაზე წავიდა.
  - კარგით. ოღონდ ჩემთან ერთად. - მას მისი ქალიშვილიც შეუერთდა.
  სახელურს ხელი ჩავჭიდე, ოდნავ შევყონდი. დავაკვირდი, სახელური გამოუცვლიათ. გული ამიჩქარდა. სევდა მომაწვა. წამებმა გონებაში გამოსახეს ციფერბლატი. შევაღე და შევედი. ყველაფერი უცხო დამხვდა და საკმაოდ შეცვლილი მათთვის უკეთესობისკენ, ჩემთვის უარესობისკენ. მხოლოდ ერთი ნივთი უცვლელად იდგა თავის ადგილზე. ეს მამაჩემის მაგიდა იყო. მოვარაყებულსა და მოჩუქურთმებულ მაგიდას თავისი პეწი წლების შემდეგაც არ დაუკარგავს. გამახსენდა მამის სამუშაო გრაფიკი, მისი ჩრდილი კარებს აკრული. მაგიდასთან მივედი. შევათვალერე. წუნი ვერ ვუპოვე.
  - იქნებ მითხრათ, რატომ შემომიყვანეთ აქ ან რას მიშტერებიხართ ამ მაგიდას? ეს მაგიდა არ იყიდება. ის ჩემი საგვარეულო კუთვნილებაა.
  - ცრუობთ, ბატონო?
  - ვერ გავიგე?
  - ცროუბთ-მეთქი.
  - როგორ კადრულობთ და სიცრუეში როგორ მდებთ ბრალს?
  - ბრალს არ გდებთ. არც მისი ყიდვა განმიზრახავს ან როგორ ვიყიდი? ნორმალური ტანსაცმლის საყიდელი ფული არ მაქვს, არც საჭმლისთვის.
  - მისამართი შეგეშალა ძმობილო, ეს მოწყალების სახლი არ არის.
  - ვიცი, რომ არ არის, მაგრამ ისიც ვიცი, რომ ეს მამაჩემის მაგიდაა.
  - როგორ?!
  - მამაჩემის მაგიდაა. უბრალოდ გამიხარდა, რომ ის აქ არის და სახლიდან არ გაუტანიათ.
  - ეს, როგორ? თქვენ მართლა აქ ცხოვრობდით?
  - დიახ აქ ვცხოვრობდი.
  - ეს უკვე საინტერესოა! - გაიღიმა მანდილოსანმა და თბილი თვალები ააფახულა  ჩემზე მაცქერალმა..
  - გეთანხმები შვილო, მართლაც საინტერესოა. განაგრძეთ გთხოვთ.
  - არაფერია მოსაყოლი. გუშინ ციმბირიდან დავბრუნდი.
  - თქვენ... თქვენ?!...
  - დიახ, მე მისი შვილი ვარ.
  - ღმერთო საოცრება! ცოცხალი ხართ?
  - როგორც ხედავთ.
  - მკვდრეთით აღსმდგარი ტუსაღი. - ისევ გამოხატა ჩემს მიმართ სიმპატია სიტყვებითა  და უშორებელი თვალებით ქალიშვილმა.
  - მამა ეს ადამიანი, მხოლოდ ჩაისთვის გაიმეტე? ჰო შე ზარმაცო შენა... - იმართლა თავი ჩემს წინაშე მამამ.
  - გმადლობთ არ არის საჭირო. რატომ იცრუეთ?
  - ეს მაგიდა ძალიან ძვირფასია ჩემთვის, ისევე როგორც თქვენთვის.
  - დარწმუნებული ხართ?
  - დიახ! ასი პროცენტით. მას ვერ გავიმეტებ. პირიქით რესტავრირებაც კი გავუკეთე. როცა ბინა ვიყიდე, ის აქ დამხვდა. ალბათ სიდიდის გამო ვერ გაიტანეს. ამიტომაც ცალი ფეხი მოსტეხეს. აი შეხედეთ შიგნიდან... კვალი ატყვია.
  - მართლაც. მიხარია, რომ მოგწონთ.
  - მომწონს? ეს ის სიტყვა არ არის. მიყვარს და პატივს ვცემ. უბრალო მიზეზის გამო. ის მამაშენის იყო.
  - არ იყო. არის.
  - დიახ მაპატიეთ, არის.
  უხერხული წუთიერი წყეტა ვიგემეთ.
  დანაყრებულმა კი...
  - მაპატიეთ, ჩემი წასვლის დრო მოვიდა. ვწუხვარ, რომ აგაფორიაქეთ.
  - რას ბრძანებთ. პირიქით! ერთი შემოთავაზება მაქვს თუ დამთანხმდებით. იქნებ რესტორანში წავიდეთ და თქვენი დაბრუნების სადღეგრძელო შევსვათ?
  - მეც წამოვალ! - წარმოსთქვა გაუნძრევლად მდგომმა ქალიშვილმა, რომელიც თვალებით კვლავ სითბოს ქსოვდა. მამამ დუმილი არჩია. მიხვდა, რომ თავისას გაიტანდა. მეც მივხდი, რომ ბავშვობაში კიკინების ტარებით განებივრებული ეყოლებოდათ. მათბობდა მისი კეკლუცობა. სასიამოვნოდ ჟღურტულებდა.
  - გმადლობთ არ არის საჭირო. ასე ვერსად წამოვალ. - უნებლიედ სხეულზე ჩემს ჩაცმულობას დავხედე.
  - თავი მომიკვდეს. ამას ახლავე გამოვასწორებთ. თქვენ დამელოდეთ... - საძინებელში შევიდა. ათ წუთში ტანსაცმლით ხელში გამოვიდა. მეც გამოვეწყვე. ტანად ერთნი ვიყავით. ისიც ჩემებრ სუსტი გახლდათ ბატონო.
  - ახლა თანახმა ვარ! - გავიღიმე მეც და ხელი გავუწოდე ნიშნად მადლობისა.
  - გამდლობთ, რომ დამთანხმდით.
  - არაფრის. იქნებ თქვენობით არ მომმართოდ, უხერხულად ვგრძნობ თავს.
  - რამდენი წლის ხართ? ჩემზე ახალგაზრდა იქნებით. აშკარად გეტყობათ.
  - ნამდვილად ეტყობა მამა. თან გიხდებათ ეს ჩაცმულობა.
  - გმადლობთ, რომ იზრუნეთ ჩემზე, მაგრამ ასაკს ვერ გეტყვით. უბრალოდ არ ვამბობ.
  - ნება თქვენია. სახელი არ მიკითხავს. რა ჰქვიათ?
  - დავითი.
  - შენა?
  - მე გვანცა. სასიამოვნოა. - წაართვა სიტყვა მამას და ხელიც გამომიწოდა ქალიშვილმა, თან ღიმილს არ აქრობდა ბაგედან. ფაფუკი მტევანი მოექცა ჩემს ხელის გულზე. ვაზი გამახსენა.
  - მაშ მივდივართ? - ჩვენს თვალთა წვდომას მამამ დაუყვირა.
  - დიახ! - გონს მოვედი.
  - შენ გაიხარე! წავედით. მამა დროზე მორჩი გავდივართ. ოოოჰ ეს ქალებიიი....
  - ახლავე მამა.

  ისევ ფანდურის ხმამ გამომაცილა...
  ეჰ...

* * *
  მახსოვს ის საღამო. გამოვედით სადარბაზოდან.  გავიარეთ ქუჩები... უცხოვდება გზად ჩემთვის სამშობლო. ქუჩის ფარნები არ ანათებენ ღამეში. სრული უკუნეთი დავაგემოვნე. სასოწარკვეთილება დამეტყო სახეზე. აშკარად შემატყო გვანცამ, რომელიც მამის გვერდში იჯდა მანქანაში.
  - ცუდათ, ხომ არ ხართ?
  - არა გვანცა.
  - სახეზე გაფითრება გეტყობათ.
  - ციმბირულია. არაფერია საშიში. ადაბტირება აუცილებლად მოხდება. - გამოთქვა თავისი აზრი მამამ. - გიჭირთ არა?
  - რა თქმა უნდა.
  - ყველაფერს შეეჩვევით. აუცილებლად.
  - მამა თავი დაანებე ადამიანს. ნუ შეაწუხე ადამიანი.
  - არაფერი მიჭირს ბატონო გურამ.
  - იქნებ, შენც შეეშვა ოფიციალურ მიმართვებს.
  - კარგით. გურამ.
  - ასე შე კაცო.

  საქარე მინა ჩამოვწიე. საპასუხოდ გრილი ქარი შემომეგება. მესიამოვნა. უფრო ღრმად ვსუნთქავდი. ამომქონდა სხეულიდან ციმბირის ბლანტი შხამი. ძინავდა ყველაფერს. მოძრაობა ზანტობდა. ილექებოდა მეხსიერებაში და ქანებად ლაგდებოდა წარსულის და აწმყოს თავისებურებანი...

  - მოვედით.
  გადმოსულმა მანქანის კარი მივკეტე.
  მათ მიხმეს
  სასიამოვნო გარემოში, სარკმელთან ავირჩიეთ ადგილი. გურამმა შეკვეთა მისცა, ჩემი გემოვნებისა და მონატრების გათვალისწინებით. დახვავდა სუფრა. წითელი ღვინო კი ამაყად გადაჰყურებდა ყელმოღერებული სუფრას.

* * *
  მშიერი სხეული...
  მშიერი სული...
  მშიერი მგელი...
  მშიერი მტერი...
  მტერი მაძღარი
  მგელი დიდ სოფელში...
  სული დაბინდული...
  სხეული თეთრფერულა...

  ტვინის უჯრედები მეჭექებოდა  ფიქრებით. ადგილს ვეძებდი თავისუფალს ახალი ცხოვრებისთვის... უცნაურად დაიწყო ყველაფერი. გავიცანი თავიდან სახელმწიფო, რომელიც ჯერ ისევ წითელ ფერებში შემოსილა.
  სუნთქვით ვარჯიშებს ჰაერთან შესაგუებელს მხოლოდ მე ვაკეთებდი. გამიჭირდა პირველ დღეს. საგრძნობლად მაწუხებდა ყველაფერი, ამინდის ცვალებადობა ჯერ კიდევ შორს იყო. ეს ღამეც კეთილად დამთავრდა. გამოვედით რესტორნიდან. დავიღალეთ წითელი საქართველოს დღეგრელობითა და ნომენკლატურის ქება-დიდებით. კარებთან გურამმა მითხრა: -აბა, რას იტყვი, ხო მაგრები ვართ მაინც ქართველებიო? მე თავი დავხარე და პასუხს ვარჩიე მისი წითელი ”ბაშმაკისთვის” მეცქირა. უნებურად მზერა მის თვალებზე გადავიტანე და ყოველგვარი ზედმეტი ფიქრის გარეშე შევეკითხე? - რა პროფესიის ხარ-მეთქი? - ვერ გეტყვიო...
რატომ?
  - ესეა საჭირო ჩემო დავით.
  - იქნებ ჯამბაზი ხარ? - მიზეზი კითხვისა მისი წითელი ფეხსაცმელები გახდა.
  - მამაშენი ხარ. არაფრის გერიდება და სათქმელს ადამიანს პირში ეუბნები.
  - გამოდის კარგი კაცი ყოფილა მამაჩემი.
  - რა თქმა უნდა კარგი კაცი იყო.
  - მეტს რას მეტყვი მამაჩემზე?
  - მეტს ვერაფერს, რადგან მეც გადმოცემით ვიცი მასზე.
  - საინტერესოა?!
  - წავიდე დავით. ჩემთან ხომ წამოხვალთ?
  - თქვენთან? ვერ გურამ. მერიდება, არ ღირს. იქნებ აქ დავშორდეთ ერთმანეთს. მე ჩიემი გზით, შენ შენით...
  - გზაზე ვერ დაგტოვებ. ჩვენ რა ქართველები არ ვართ? ქართველის გულს არ ძაულძს კაცის მიტოვება შარა გზაზე.
  - კარგი მაშინ, ერთი სათხოვარი მაქვს.
  - მთხოვე!
  - წამოვალ, მაგრამ ჯერ ერთ ადგილზე უნდა გავიაროთ.
  - სიამოვნებით.

* * *
  მშიერი სხეული...
  ამოვავსე კუჭი. მრავალი წლის ნაშიმშილარმა კუჭმა იგემა თვითკმაყოფილების შეგრძნება და შვებით დააცილა ერთმანეთ წლების ნახახუნები კედლები. სისხლმა ფერი დაიბრუნა. მერჩივნა ცისფერსისხლიანი ვყოფილიყავ და წითელთან საერთო არაფერი მქონოდა, მაგრამ ბუნების კანონზიმერებასთან მე რა ხელი მქონდა? ამოვსებულ კუჭს მხოლოდ სხეულმა უთრა მადლობა. მე ვერ გავბედე. სიმართლე გითხრათ არც სურვილი მქონდა მისთვის მადლობა გადამეხადა. გონებით მიჩვეული ვიყავი შიმშილს და დიდი არაფერი შედეგი ჩემი ტვინისთვის და მისი ფიქრებისთვის...
  მოკლედ დავბრუნდით სახლში. სადარბაზოში შესვლისას გზა გურამიმ დამითმო და კიბეებს ავუყევი.
  - იცი გურამ...
  - რა უნდა ვიცოდე?
  - მე... აქ ერთი ადამიანი ცხოვრობს, ჩემი ბავშობის მეგობარი და უნდა ვნახო.
  - ნახე მერე, ვინ გიშლის?
  - არა ამ საღამოს უნდა ვნახო. ცოტა დამაგვიანდება, მაგრამ შემოვალ.
  - რომელ სართულზე ცხოვრობს?
  - იმავეზე სადაც შენ. შენი წინა კარის მეზობელია.
  - ვისთან დათო, თინიკოსთან?
  - ჰო თინიკოსთან.
  - ”ხარაშო” ნება შენია. კარს ღიას დავტოვებ და შემოდი იცოდე! სხვაგან არ წახვიდე.
  - კარგი გურამ.

* * *
  მშიერი სული...
  მიხურა კარი გვანცამ. სადარბაზოში მარტო დავრჩი.
  სუნთქვა შემეკრა...
  წარსულთან შეხვედრას ვეტრფოდი, ამავე დროს გავურბოდი... არ ვიცოდი რა მელოდა. თითქოს ვემალებოდი განვლილ წლებს. სადარბაზოში, ხელების უხეში მოძრაობით ჩამოვიბერტყე კალთა, რომელიც თითქოს მამძიმებდა და ადგილიდან ფეხს არ მადგმევინებდა. არაფერი სრულებით. ან რა უნდა ჩამობერტყილიყო კალთიდან? - განა ახალი არ მეცვა ყველაფერი?

  ახალი-ძველი
  ძველი - განთესილი დროში...
  ახალი - მოსახნავი  დროში...

  ახალი და ძველი -  ვატყობ, რომ ნაბიჯებს ვითვლი თინიკოს კარამდე. ყოველი ახალი ნაბიჯი უკვე გადადგმულ ძველს ეხუტება და ისიც ძველდება. კარებთან ახლოს მივედი. შევათვალიერე. ჩემთვის ახალი კარები თინიკოსთვის მოძველებულიყო. კარგი ხისგან ნაკვეთი კარი, ამაყად იდგა ჩემს წინ და ცხვირზე ხახუნს ლამობდა. თავი ახლო მივიტანე და ცხვირიც მის ლაქირებულ ჩუქურთმას მივადე. ახალში სიძველის სუნი შევიყნოსე. შემდეგ მაღლა ავიხედე. კარზედ დასაკაკუნებელი ვიპოვე. ხელი მოვკიდე და ასე გაუნძრევლად ვიდექი ალბათ ხუთი წუთი. - დავაკაკუნო? მეშინია? არა თუ კი?! რისი ან ვისი? თინიკოსი? არა ღმერთმანი... ვფიქრობ… ამასობაში უკვე მარჯვენა ხელი თვითნებურად ურტყამს კარზედ რკინის ნაკეთობას.
  - რომელი ხარ? - გაისმა კარიდან
  - დათო ვარ. - ვუპასუხე.
  გასაღების გადატრიალების ხმა გავიგე. სახელური ჩამოსწია და კარი გააღო. კართან თორმეტიოდე წლის ბიჭი იდგა.
  - ვინ გნებავთ?
  - სახლში უფროსები არ არიან?
  - კი.
  - შეიძლება დაუძახო?
  - დედა! - გასძახა შვილმა. სიახლემ თავი უმალ იჩინა. შვილი ჰყავდა. სხა ოთახიდან ფეხის ბაკუნის ხმა შემომესმა, რომელიც ნელ-ნელა მიახლოვდებოდა. სასიამოვნო ჟრუანტელმა დამიარა ტანში. არ შევმცდარვარ. კუდრაჭა მოხტოდა კარებისკენ. ძმას ფეხებში სწვდა. ჩაეხუტა, შემდეგ კი შეეკითხა:
  - ვინ ალის?
  - არ ვიცი თეკლე.
  დედაც გამოჩნდა.
  - ვინ ბრძანდებით?
  - მე დათო ვარ!
  - დათო?! რომელი დათო? - თვი ჩაღუნა, თითქოს წარსულში ქექვა დაიწყო. მარცხენა ხელის გული თავს შეახო, მარჯვენამაც მიბაძა... თვალები თითქოს ამოხედვას ლამობდნენ, მაგრამ აშკარად მარიდებდნენ თვალს. იქნებ საკუთარ თვალებს არ უჯერებდა?! ამიტომაც უცნაურობდა... გარკვევას ცდილობდა. არაფერი მეცხო სახეზედ წარსულის. განა თორმეტის არ ვიყავი, როცა საქართველოდან გამაძევეს? ჰო ეგრე იყო. აბა საიდან უნდა ვახსოვდე? ბავშვების თვალებიც თითქოს ეხმარებოდნენ ამოცანის ამოხსნაში. დედას თვალს არ აცილებდნენ.
  - მაპატიეთ, გენაცვალე! ალბათ სადარბაზო შემეშალა.
  - ხმა...
- რა?
  - ხმას ვერაფერს უზამ დათო. - თავი ასწია და ნაწვიმარ ღაწვებს  თითებით წმენდა დაუწყო. საოცარი იყო თინიკო. მან მიცნო.
  - მიცანი თინიკო?
  - გიცანი დათო გიცანი, შემოდი კარებთან ნუ დგახარ. შემოდი მინდა გულში ჩაგიკრა და დავიჯერო, რომ მართლა შენ ხარ, რომ არ მატყუებ და რომ ეს სიზმარი არ არის.
  ნაბიჯი გადავდგი და ისევ სიხალესთან დავრჩი პირისპირ. უნებლიე რეალობა, რომელსაც დროში ფერება სჩვევია - ფაქტებს ალაგებს ფრაგმენტებად... ჰორიზონტალის პარალელებს შევეჭიდე... დავძლიე შიში თითქოს. ჩავეხუტე მას. ბავშვებს მოვეფერე. და შემდეგ მისაღებ ოთახში შემიპატიჟა.
  - ეს რა კარგი რამე გაცვია დათო?
  - ჰო ეს გურამიმ მაჩუქა. არაფერი მქონდა ტანთ ჩასაცმელი. შევეცოდე... რესორანშიც წამიყვანა.
  - სად?
  - აქვე ახლოში.
  - მარტო ჩამოხვედი დათო? დედა სად არის? - ჯერ კიდევ წვიმანარევი ხმით მელაპარაკებოდა.
  - დედა გარდაიცვალა თინიკო. დიდი ხანია უკვე.
  - მართლა? ღმერთო საწყალი და უბედური! ძალიან მეცოდება. - თავი ვერ შეიკავა... მეტყველ თვალებს ულამაზებდა გამჭვირვალე კრისტალები.
  - მეუღლე სად არის?
  - მუშაობს. ელჩია.
  - ჰო, ეს საინტერესოა. კარგი ადამიანია?
  - ძალიან. კმაყოფილი ვარ. სიყვარულით გავყევი.
  - დედ-მამა?
  - დედა გარდაიცვალა. მამას სძინავს. მიდი პატარა გააღვიძე გაუხარდება. ისე ცოტას ავადმყოფობს. ასაკმა თავისი გაიტანა.
  - რას იზამ. ჩვენ ყველა წლებს ვეჭიდავებით, მაგრამ კვანტს აქეთ გვიდებს.
  - მართალი ხარ!
  თეკლე საძინებელ ოთახში გაიქცა. მალე იქიდან თმაწვერულვაშ შევერცხლილი მოხუცი გამოვიდა. წამებს მიღმა ისევ ის მოსამართლე იდგა. წარმოსახვა არ მღალატობდა. მყარად იდგა ჩემს წინაშე და მოკრძალებით გამომიწოდა ხელი.
  - სასიამოვნოა თქვენი სტუმრობა. მე თინიკოს მამა გახლავართ.
  - მამა ეს დათოა.
  - დათო? დათო ვინ არის? - ვერ მიხვდა. მეც ხელი ჩამოვართვი და ვუთხარი თუ ვინ ვიყავი.
  - დღეს რა დღეა თინიკო? ორშაბათი მამა.
  - მახსოვს ის დღე. ორშაბათს დახვრიტეს მამაშენი. - ხელს არ მიშვებდა მოხუცი. მისკენ მიმიზიდა... ხელები  ჩემს მხრებს უკან წაიღო, კარგად მომხვია და გულში მთელი დაგროვილი გრძნობით, დარდით ჩამიკრა.
  - ბოდიში შვილო! მაპატიე ყველაფრისთვის. აწი შემიძლია მშვიდად მოვკვდე. ყველაფერი ჩემი ბრალი იყო. ვერ გავბედე. შიშმა მძლია და ოჯახის სიყვარულმა. გთხოვ მაპატიე!
  - რას ამბობთ. - არაფერი გაქვთ საპატიებელი.
  - არა შვილო, მე მამა მოგიკალი და ეს დანაშაულია. ფიქრებსა და სიზმრებში მისი სახე ყოველთვის იხატებოდა იმ დღესთან ერთად ნაცრისფერ ფერებში. იქნებ აწი შეფერადდეს და უფრო საინტერესო გახდეს ჩემთვის. ოღონდ პატიების შემდეგ. მინდა მოვისმინო შენგან სიტყვა ჩემი შეწყალების: - გაპატიე!
  - გაპატიეთ. - ვუთხარი სიმართლე. მოხუცი თითქოს თავიდან დაიბადა. ბებერი თვალები დაუსველდა, მაგრამ არაფერი გადმოგორდა თვალთაგან. სითეთრეში გაიყინა... ალბათ ასე იდგა მაშინ და კითხულობდა მამის განაჩენს.

* * *

  ახალი - მოსახნავი  დროში...
  ცხოვრება ოთხთვალაა, თუმცა მისი ტარება ყველამ არ იცის.
  ოთხთვალას გზაც სჭირდება...
  გზა რომელიც არც ვიწროა და არც ფართე...
  ვიწროა როცა აღმართს ახედავ და დაღმართს ჩახედავ...
  ფართოა როცა თვალებს ხუჭავ, რადგან როცა გაახელ ისევ აღმართსა და დაღმართს დაინახავ.
  ფერებს ერთმანეთს უხამებ...
  გულს ნაკლულს ან სავსეს ტოვებ და მაჯის ცემაც ან მონოტუნურია ან სხვის თითებს ახმარ საკონტროლებლად...
  ცხოვრების ოთხი კარი...
  ორი დედამიწაზე, ორიც ზეცაში...
  არჩევანის გაკეთება მხოლოდ დედამიწაზე გიწევს, შედეგად დამსახურებული ზეცის ორი კარიდან ერთ-ერთი გერგება.
  რამდენი კარია დედამიწაზე?
  იმდენი რამდენიც გასასვლელი და შემოსასვლელი?
  ლოგიკურია: - მხოლოდ ორი!

* * *

  ის ღამე თინიკოსთან დავრჩი. მომერიდა გურამისთან გასვლა და შეწუხება. გვიანი იყო. თინიკომაც არ გამიშვა. ბევრი ვისაუბრეთ.
  გარიჟრას შევეხე თვალებით. ქართული თენება მომნატრებია. ცას მივაშტერდი და ფერების  ჩურჩულს ყურს ვუგდებდი. გასაოცარი ცვალებადობა ესალბუნა ჩემს თვალებს... თითქოს შვება ვიწვნიე. არაფერს ვგრძნობდი გარდა ერთისა - მას ვგრძნოდი! სამშობლოს ვყნოსავდი ღია სარკმლიდან. შრიალს ავაყოლე თითების მოძრაობა სარკმლის რაფაზე. კომპოზიცია აეწყო... ბუნება თეთრ კლავიშებთან ცეკვით იწონებდა თავს, მე შავი კლავიშებით ბემოლსა და დიეზს წავაშველებდი ხოლმე... ინტიმურია სამყარო, რომელსაც მოფერებით გრძნობ და არა ყოველდღიურობით... იხსენებ როცა მარტო რჩები და საქმეზე არ გარბიხარ თავჩაღუნული. დანაყრებულმა ბუნებასთან ფლირტაობით დავწექი და ფიქრებს დავუთმე ჩემი თავი - რატომ არაფერი ვუთხარი ნესტანიზე? ალბათ მეშინია. არც მან ახსენა ის. დარწმუნებული ვარ მას მოერიდა. იქნებ არც ახსოვსო. საწყალმა ბევრი გადაიტანა და აბა ნესტანი უჭირსოო? იცით რაზე მწყდება კიდევ გული? - იმ არაჩვეულებრივ ბიბლიოთეკაზე, რაც სახლში არ დამხვდა. სახლი გურამისაა, მაგრამ ისევ ჩემად ვგუობ. დიდი ხნით გამყვება ეს შეგრძნება. წიგნები, რომლებიც ნაგროვები გახლდათ რუდუნებით. თითოელი ფურცელი მამის თითნაფერები და ნაპატრონალი იყო. ჩემს მიერ კი ბევრჯერ ჩამოყრილ-ჩაწყობილი თაროებიდან. დედის მიერ კი მტვერნაფერთხი, ხოლო ბებოს მიერ ქართულ-ანბანირებული...
  არც ბებოზე მიკითხავს რამე. აქაც შემეშინდა. რატომ? ისევ სიყვარული და ის რომ კაცი ვიყავი და ცრემლების მრცხვენოდა? თითქმის ყველაფერი რაც მაინტერესებდა უთქმელი დავტოვე, მაგრამ ვეტყვი. გათენდება და აუცილებლად ვეტყი. იმედი მაქვს აღარ მომერიდება.
  ჭყიტინა მზემ თავისი სხივები ამითამაშა თვალებზე. თვალების სრესით წამოვწიე თავი. კედელზე ჩამოკიდებულ საათს ავხედე. შუადღე მოსულა. ნამთვრალევი სხეული ძლივსძლიობით წამოვსწიე. ხალათი მოვიცვი, რომელიც იქვე სკამზე გადაეფინა თინიკოს. ოთახიდან გამოვედი. მისი მეუღლე ისევ არ დამხვდა სახლში. ადრე წასულა სამსახურში. მივესალმე თინიკოს, რომელიც შემხვედრი ოთახიდან გამოდიოდა.
  - როგორ ხარ დათო? კარგად გეძინა?
  - მადლობა თინიკო, კარგად მეძინა.
  - ახლა მალე საუზმე მზად იქნება. თუ გინდა შემომიერთდი სამზარეულოში. მოხსოვს გიყვარდა ჩემი მომზადებული საჭმელები.
  - ძალიან, სიამოვნებით!
  ფუსფუსებდა სამზარეულოში თინიკო. ”ფორთოჩკა” გამოღებული იყო ოდნავ. ოხშივარი გარეთ ღრუბლებს უერთდებოდა.
  - ეს საუზმე არ არის ჩემო კარგო. ეგ უკვე სადილია.
  - შენთვის ჰო... შუადღეს ადექი და აბა რა იქნება? მე შეცდომა დავუშვი საუზმე რომ გითხარი. - ძალიან საყვარლად გამიღიმა თინიკომ.
  - მართალი ხარ!
  სადილმაც მდუმარებით ჩაიარა. ძალიან გემრიელი იყო ყველაფერი. მისაღებში გადავინაცვლეთ.
  - გინდა ნარდი ვითამაშოთ?
  - ვითამაშოთ.
  - დამელოდე, მოვიტანო.


* * *
  საკმაოდ კარგად ფლობდა კამათლებს. საოცარი ყისმათის მქონე ადამიანიც იყო.
  - იცი დათო ორსულად ვარ.
  - მართლა? გამიხარდა თინიკო!
  - ჰო, ჩემმა მეუღლემ მესამე აუცილებლად უნდა ვიყოლიოთო.
  - მეუღლე, როგორი ბიჭია?
  - რაღა დროს მისი ბიჭობაა? ეს მე ვარ ჯერ კიდევ გოგო. - ღიმილი დასჩემდა ბაგეებს.
  - იცი თინიკო? ისევ ის პატარა და მხიარული გოგონა ხარ. ეს უცილობლივ შენი მეუღლის დამსახურება უნდა იყოს.
  - მართალი ხარ დათო. ძალიან კარგი ადამიანია. მშრომელი და უბრალო ადამიანია. აი რომ გაიცნობ ყველაფერს მიხვდები.
  - დარწმუნებული ვარ, რომ ასეა.
  - გახსოვს, სკოლაში, რომ ერთად დავდიოთ?

  აქ უკვე გულმა შემახსენა თავი. გამალებით მიძგერდა. ცივმა ოფლმა დამინამა სხეული. დაცვარულ ხელისგულებზე ივერცხლებოდა ჩემი სევდა. თვალებში იკითხებოდა ის მონატრება, რაც სკოლის პერიოდს უკავშირდებოდა. ახლოვდებოდა წარსულთან ალბათ კამათი, რადგან არ ვიცი მინდა თუ არა გავიხსენო ის საერთოდ ან რა მელის წარსულის პერსონაჟებთან შეხვედრისას. დაღლა ვიგრძენი. მოვეშვი თითქოს სკამზე ძვლები მიმეყინა.
  პეშვში ჩავატიე სათქმელი: - მახსოვს! - ვუპასუხე ნაღვლიანმა.
  - გახსოვს, ჩიტებისთვის საკენკი სახლიდან მოგვქონდა-ხოლმე და როცა გაგითავდებოდა ჩემზე გადმოდიოდი იერიშზე. მეც თხაპიწელა არაფერს გითმობდი. შემდეგ თმების წიწკნასაც არ თაკილობდი. ძალიან მხიარული ბავშობა გვქონდა!
  - ჰო გვქონდა. ძალიან ლაღი და უდარდელი. - ჩავილაპარაკე ჩემთვის.
  - შენი მესმის ძამიკო, მაგრამ ყურები არ უნდა ჩამოყარო. ცხოვრება გრძელდება და მას შენს გარეშე ფასი არ ექნება.
  - რატომ ფიქრობ, რომ ჩემს გარეშე ფასი არ ექნება? განა ვინა ვარ მე? ერთი უბადრუკი, უსახლკარო, შიშველი და უფულო, რომელიც მეცენატად ასაღებს თავს თავის ფიქრებში და ცხოვრების სიმკაცრეებს არ ეპუება?
  - იქნებ მართლა მეცენატი ხარ და იმ შენს უანგაროდ გაღებულ ძღვენს, რომელსაც გონების შიგნით განთესილ ფიქრებს უძახი, ელის ვიღაც?
  - ვინ? - წამოვიყვირე იმ იმედით, რომ ნესტანის სახელს გავიგებდი თინიკოს ბაგეთაგან! თუმცა...
  - ვიღაც შენი, რომელიც შენთვის იზრუნებს და ეყვარები ან კიდევ იმას ვინც შენთვის გული შესტკივა. მაგალითად მე.
  - შენ?
  - ჰო მე. რატომ გაგიკვირდა?
  - არა, არაფერი. ისე... - თავი დავხარე და იატაკს დავუწყე ცქერა არაფრის მთქმელი თვალებით! - კარგი მე წავალ თინიკო.
  - სად უნდა წახვიდე?
  - არ ვიცი, ჯერ ისევ გურამთან შევალ. მხოლოდ ორ კარი მაქვს, რომელბსაც შესასვლელ-გამოსასვლელიც ერთ სართულზე აქვთ.
სავარძლიდან წამოვდექი და კარისკენ გავეშურე.
  - დათო გთხოვ იქნებ დარჩე?
  შემოვბრუნდი, დაჟინებული დავუწყე ცქერა, მან არც კი  ამარიდა თვალი. სრულად დამემორჩილა და დაელოდა შემდეგს... ძლივს ამოვღერღე:
  - ბებო სად ვეძებო?
  ადგილზე გაშრა თინიკო. წუთით გაფითრდა და მზერა ახლა მან გადაიტანა იატკისკენ. შემდეგ მორცხვად თავი ასწია და შემკადრა:
  - ბებო მოკვდა.
  - ვიცი. მე გკითხე სად ვეძებო-თქო? - ტონი იგივე მქონდა, არამკაცრი.
  - იქნებ მიხვიდე იქ სადაც ბებიაშენი ჰყავდათ? იქ გეტყვიან ალბათ.
  - მადლობა თინიკო! წავედი. გამოგივლი ისევ.

* * *

  ორი დედამიწაზე, ორიც ზეცაში...

  დღე ქალაქში ხეტიალით გავლიე. შებინდებისას, დასასვენებელ ბაღს მივაშურე. ხალხის მოძრაობა არ წყდებოდა. ფუსფუსი ქალაქის ბინდბუნდშიც სასიამოვნო შეგრძნებას მიტოვებდა. ვის არ გადავეყარე, მხოლოდ მათხოვრები არსად ჩანდნენ. ვერსად შევხვდი. არავინ იდგა ქუჩაში მხოლოდ სასაუბროდ და ერთმანეთისთვის უინტერესო ისტორიების გასაზიარებლად ან ვინმეს გასაჭორად. ყველა და ყველაფერი მოძრაობდა. უხდებოდა ასეთი სამოსი ქალაქს, როგორ სოფელს გლეხი. გრძელ სკამზე დავჯექი. ბიჭი მომიახლოვდა. ბიძიაო მითხრა. სიგარეტი ხომ არ გექნებათო? - არა-მეთქი ვუპასუხე.
  - რატომ?
  - არ ვეწევი. - ვუთხარი მოკლედ.
  - არც ეწეოდით?
  - არა.
  - რატომ?
  - არ ვიცი. უბრალოდ არ გამისინჯავს და ეგაა რაა.
  - საინტერესოა.
  - რა არის საინტერესო?
  - არაფერი.
  - როგორ თუ არაფერი. ეხლა არ თქვი საინტერესოაო?
  - კი ვთქვი.
  - მერე რატომ?
  - არსოდეს მინახიხართ აქ.
  - ამ ბაღში?
  - ჰო ამ ბაღში.
  - გუშინ ჩამოვედი.
  - საიდან ბიძია?
  - ჯოჯოხეთიდან.
  - ეგ სად არის? - დამცინავი ტონით შეცვალა დაინტერესება.
  - იქ, საიდანაც შესაძლებელია ვერც ვერასოდეს დავბრუნებულიყავი.
  - მაშინ თუ ისევ იქ ხართ. აქ როგორღა მოხვდით.
  - აი ქუდი დავიზურე უჩინმაჩინის და გამოვიპარე.
  - ვააა გამოიპარე ბიძია?
  - ჰო რა გაგიკვირდა? განა შენ ამ ღამით გამოპარული არ ხარ სახლიდან? ვერ დავიჯერებ, რომ მშობლებმა გამოგიშვეს.
  - ეეეე... ბიძია შენ რა იცი?  - დამცინავი ტონი ისევ დაინტერესებაში გაიჭედა.
  - არ ვიცი თუ საიდან. უბრალოდ მივხვდი.
  - სიგარეტი მართლა არ გაქვ?
  - ხო გითხარი არა-მეთქი.
  - ჯოჯოხეთში, რომ მრავლადაა, აბა შენა ხარ რაააა...
  - ვინ ვარ?
  - არ ვიცი ბიძია, არ გიცნობ.
  - მერე უცნობს ასე უნდა მელაპარაკო?
  - როგორ გელაპარაკები? - მოხტუნავე მიმიკები დასჩემდა სახეზედ ბიჭს.
  - უჩვეულოდ. სიგარეტს ორჯერ მთხოვ.
  - ღმერთი სამობითაა და მესამედაც გთხოვ.
  - ღმერთს იცნობ?
  - ბიძია ეს შენ უნდა მითხრა იცნობ თუ არა. ჯოჯოხეთი ხომ შენ ნახე?! ის მისი შექმნილია.
  - შენ რა იცი?
  - კარგი რააა...უკვე მაკვირვებ.
  - მოდი ერთი აქ ჩამოჯექი. ადგილი ნამდვილად თავისუფალია.
  - არ მცალია. ბიჭები მელოდებიან.
  - ბიჭები მოიცდიან. ჩამოჯექი ნუ გერიდება.
  - კარგი ხუთი წუთით მხოლოდ.
  - ძალიან კარგი. იქნებ ცოტა ვისაუბროთ. მართლა ბიძას ვგავარ?
  - ალბათ. - უკეთესივერაფერი მოიფიქრა ბიჭმა. თითქოს სიტყვამ მნიშვნელობა დაკარგა მისთვის.
  - სიმართლე მითხარი.
  - არა. არ გავხარ. ეს ისე უბრალოდ ვთქვი. გაბრაზება მინდოდ შენი. თუმცა ჩემზე გაციელბით უფროსი უნდა იყო.
  - კი ვარ, მაგრამ არა ბიძა. - გამეღიმა და ბიძასავით მოვიქეცი. მას თავზე გადავუსვი ხელი. საკუთარ თვალებს არ დავუჯერე, მაგრამ გონებრივ ქმედებებს ვერსად გაექცევი. მაშინ გვანცა?! გვანცა მატყუებდა?
  - რა გაინტერესებს? რისთვის დამტოვე?
  - ღმერთზე რა იცი?
  - არაფერი. მხოლოდ მისი არსებობა.
  - მეტი არაფერი?
  - არაფერი.
  - მაშინ სამობით რატომ არის ღმერთი?
  - გამოთქმაა ასეთი. - შიში დაეტყო აშკარად სახეზე.
  - გეშინია?
  - რა?
  - გეშინია?
  - არა.
  - არ გეტყობა.
  - მაშინ მითხარი ღმერთის გეშინია?
  - ღმერთის? არა. არ მჯერა.
  - ტყუილად.
  - რატომ?
  - გინა გჯეროდეს. განა შენ დედის შვილი არ ხარ?
  - ჰო ვარ. მერე რა?
  - ის, რომ ისიც დედის შვილია.
  - მაგრამ, ჩვენ სულ სხვას გვეუბნებიან. ადამიანი ევოლუციის შედეგიაო?
  - რისიო?
  - ევოლუციის.
  - ეს რაღა ჯანდაბააა?
  - არც მე ვიცი, კარგად. სწავლა არ მიყვარს.
  - რატომ არ გიყვარს?
  - მეზარება.
  - მერე სამსახურს როგორ დაიწყებ?
  - ქუჩაში არავინ დამტოვებს. ყველაზე მცირე ხარატად ამიყვანენ პირდაპირ ქუჩიდან.
  - მართლა?
  - ჰო, რა არ იცოდი?
  - სად უნდა დავდგე?
  - მართლა მეუბნები?
  - მეტყობა რამე, რომ ვხუმრობ?
  - არა არ გეტყობა და ამიტომაც მიკვირს...
  - მეტყვი?
  - სიამოვნებით. ყველგან. დედამიწა მრგვალია. შეგიძლია გვერდზეც დადგე ან გადგე. - სიცილი ვერ შეიკავა ბიჭმა.
  ცნობიერებას ისევ ყოფიერებამ სძლია.
  - შენს მეგობრებს თუ სწამთ ღმერთის?
  - არ ვიცი?! არ მისაუბრია მათთან ამის შესახებ.
  - რატომ არ საუბრობთ?
  - არ ვიცი, უბრალოდ თემა არ არის ალბათ საჩვენო.
  - როგორ თუ არ არის?
  - უბრალოდ არ არის. შეიძლება სწამთ, მაგრამ...
  - გეშინიათ!
  - გვეშინია?! რისი?
  - მისი სახელის.
  - იქნებ ასეცაა... მაგრამ შიშს ვერ ვგრძნობ.
  - მაშინ დავიწყებაა...
  - ეს უფრო შეეფერება სიმართლეს.
  - რამდენი წლის ხარ?
  - ოცის.
  - ეკლესია აქ ახლოსაა?
  - კი ახლოსაა, რად გინდათ?
  - უბრალოდ ვიკითე. წირვა-ლოცვა აღესრულება?
  - კი, ოღონდ რუსულად.
  - რუსულად რატომ?
  - შენ აქაური არ ხარ ბიჭო? - თითქოს გამიხარდა ბიჭი, რომ მიწოდა.
  - წეღან გითხარი, გუშინ ჩამოვედი-თქო.
  - მართალი ხარ. მითხარი, მაგრამ ჯოჯოხეთს არავის ვუსურვებ.
  - იქ ეკლესია არ იყო. არც სოფელში იყო ახლოს, რომ მევლო.
  - არც არაფერია ამაში საოცრება. დიდი არაფერი დაგიკარგავს.
  - რატომ ლაპარაკობ ისე, თითქოს ერიდებოდე და გაურბოდე ცნობიერებას?!
  - არაფერს გავურბივარ. ეგ შენ არ ხარ რეალობაში.
  - მაშინ მითხარი, როგორია რეალობა?
  - არ ვიცი, ისეთი როგორსაც მე ვხედავ ან ისეთი როგორსაც შენ ხედავ. ერთი დღეც საკმარისია.
  - ერთი დღე?
  - ჰო, რა გაგიკვირდა? რეალობა ადამიანი არ არის, რომ ფუთი მარილის ჭამა დაგჭირდეს მის ამოსაცნობად. რეალობა ადამიანის თვალები და სმენის ორგანოა, რომელთა სინთეზს გასაოცარ შედეგამდე მივყავართ.
  - შენ რა იცი ან ასე კარგად როგორ მჭერმეტყველებ?
  - ბავშვობიდან მიყვარდა ლაპარაკი. დედამ მითხრა ათი თვის იყავიო ლაპარაკი, რომ დაიწყეო. და შენ გინდა გამაჩერო? არ გამოგივა ეგ საქმე ბიძია. უი... ბოდიში რაღა ბიძია... - გულიდან ამოუშვა მამაკაცური სიცილი. უხდებოდა ოცი წლის ჭაბუკს ყველაფერი. მეც გავიღიმე.
  - როგორ მოვხვდე ეკლესიასთან?
  - ჩაუყევი დაღმართს, შემდეგ ხელმარჯვნივ მოუხვევ. იქ უძველესი მუხის ხე დაგხვდება. აუცილებლად იცნობ მას. დიამეტრით საკმაოდ დიდია. მას შემოუვლი, ნახავ აღმართს, აყვები და ივლი სანამ ჯვარი არ გამოჩნდება. გასაგებია?
  - გასაგებია.
  - მაგრამ ახლა უკვე გვიანია. იქ არავინ დაგხვდება. ვერ შეხვალ.
  - ეზოც საკმარისია ჩემთვის.
  - შენი საქმისა შენ იცი. აბა კარგად. ალბათ ბიჭებიც ნერვიულობენ ჩემზე. სად არის ამდენ ხანსო... ხო გესმის?
  - კი მესმის. აქ ხშირად ხართ ხოლმე?
  - კი ხშირად.
  - კარგი. იმედია ისევ გნახავ.
  - მეც!
  - კარგად.
  - კარგად მეგობარო!

  დასრულდა ბინდის მოძღვრება. წინ ეკლესიისკენ გზა მელოდა. მახსოვს თუ როგორ ვცდილობდი ხარბად გადამედგა ყოველი ნაბიჯი. თითქოს სიცარიელეს ვემშვიდობებოდი. არავინ მახსოვდა. ერთი დღის განცდებმა გაფერმკთალება იწყეს ჩემს ცნობიერებაში და ახალი სუფთა უჯრედების შევსება დაიწყო ფიქრებმა. ამოვავსე მხოლოდ იმ სიტყვებით, რაც მოვისმინე. ჩემი ფუთაც გამახსენდა, რომელიც სადარბაზოში დავმალე კიბის ქვეშ. იქ ჩემი ნაკეთობები მქონდა. მათ დიდ პატივს ვცემდი. უმეტესად ხის ჯვრები იყო. ხის ნაფოტებისაგან ვამზადებდი. მიყვარდა ჩხირკედელაობა, თუმცა არაფერი ვიცოდი სულიერი სამყაროს შესახებ, მაინც ვაგრძელებდი გზას ჯერ მუხისკენ და შემდეგ ციდან ჩამოსული ჯვრისკენ. თითქოს ბოლო ფრაზა უბრალოებით აღსავსეა, მაგრამ ჩემთვის ეს უბრალოება  ღამეში თეთრ კვალზე ისახებოდა. კვალზე, რომელსაც მე ვტოვებდი ღამეში.
  ჩემთვის კარი იღებოდა...


* * *
  თითქოს ეული და მარტოსული...
  ირგვლივ არაფრის შეგრძნება...
  მარტოდ მოსიარულე ფიქრები...
  გმირი ათვლის წერტილის გარეშე...
  გულს მოწოლილი კაეშანი...
  მოლეკულები სხეულსა შინა მბორგალი...
  ქაოსური მოძრაობა...

  თითქოს მაშინ საკუთარ თავს ვიცნობდი, ბედს შეგუებული არასოდეს ვეკამათებოდი. არც არაფერში ვადანაშაულებდი. მიყვარდა თავი. ვუფრთხილდებოდი მას. განცდებს ვახშობდი. არც ეს ღამე გახლდათ გამონაკლისი. შავში შემოსული დღე ჩემს სულიერებას ეხამებოდა. ფეხრთგაფენილ და გაცვეთილ გზაზე მიმავალს წამომეწია ჰანგები არამეულ ენაზე, რომელიც ალბათ ლოცვას მღეროდა ჩემს ყურებთან. გასაოცარ სტიმულს მაძლევდა დამეძლია ჩემთვის გაუცნობიერებელი, მაგრამ საჭირო ვექტორული სამკეცი გზა.  ჩემს სამშობლოს ვეძებდი. ქართველებს ვეძებდი. დღესაც ძიებაში ვარ! გზაგასაყარს ვერ ვხედავ.
  ვინ ვარ მე ან ვინ ვართ ჩვენ?
  მე ერთი ვარ.
  ჩვენ ორნი ვართ ან უსასრულობა...
  ჩვენ სამნი ვართ ან სასრულობა...
  ჩვენ ოთხნი ვართ ან ოთხთვალაზე შედგმული კუბოები...
  ჩვენ ხუთნი ვართ ან მეხუთე კუნჭულში მიმწყვდეულები...
  ჩვენ ექვსნი ვართ ან ერი რომელიც დღითიდღე კნინდება.
  ჩვენ შვიდნი ვართ ან ბედნიერი ერი...
  ჩვენ რვანი ვართ ან არც რაი ვართ!
  ჩვენ ცხრა ვართ ან არც ხერხეულიძეები...
  ჩვენ ათი მცნება ვართ?!


* * *
  გარკვევა მინდა დღეს, რადგან ვიცი გუშინ რაც გადამხდა... დღეს, როდესაც ჯერ კიდევ კომუნიზმია და მორიგი ტალღა გორდება რეპრესიებისა.
  ჩამოვედი, მაგრამ აქ ისევ იჭერენ და ასახლებენ. უბედურდებიან ოჯახები. თითქოს საფეხურებს ჩავუყევი უკანა გზაზე, რომელიც ეკლესიიდან მომავალმა განვლე. მუხლებდამძიმებულმა ისევ ბაღში ამოვყავი თავი. მალე სადარბაზოსთან ვიდექი. კიბის ქვეშ შევძვერი. ჩემს ფუთას დავუწყე ძებნა. ადგილზე დამხვდა. გავხსენი და ჩემს შემოქმედებას ფერება ვუწყე. უსულომ სულიერებას შევეხე... მახსოვს როდესაც ვაკეთებდი, ძირითადად ეს ღამით ხდებოდა, ვერაფეს ვგრძნობდი. კიდევ მქონდა განცდა იმისა თუ რა გამეკეთებინა. არჩევანი ჯვარზე შევაჩერე. თუმცა მიზეზი მხოლოდ ერთი რამ იყო. ჯვარი ადვილი გასაკეთებელი იყო ჩემთვის შესაბამის პირობებში. მოცულობით პატარა ჯვრები დიდ საიდუმლოებებს ინახავდა. ისევ ჩავაწყვე ფუთაში და კიბეებს ავუყევი. თინიკოსთან დავაკაკუნე. ამჯერად კარი მისმა მეუღლემ გამიღო.
  - შემოდი დავით!
  - გამარჯობათ. თქვენ ალბათ მეუღლე ხართ თინიკოსი.
  - არ ცდები. მართალი ხარ. შემოდი.
  მისაღებში შევედი. ფეხზე გავიხადე. წყალი მოვითხოვე. აბაზანით ვინებივრე ასე ალბათ ნახევარი საათით. გამოსულზე თინიკოს ვახშამი უკვე მზად ჰქონდა. სუფრასთან მიგვიპატიჟა. ვახშამიც სადილს ჰგავდა.
  - სად იყავი დავით? - თინიკომ დაიწყო საუბარი.
  - ბაღში. მერე ეკლესიაში.
  - ეკლესიაში?
  - ჰო. მანდ. თითქოს ვიღაც მექაჩებოდა. არ ჰქონია ეგეთი განცდა თინიკო?
  - კი როგორ არა?! მაგრამ არ ვყოფილვარ. დრო არ მრჩება.
  - თინიკო სულ დიასახლისობს. ბავშვებს პატარა მოვლა სჭირდება? თან მესამეზე არის ფეხმძიმედ. - ჩაურთო მოსაზრება თინიკოს მეუღლემ.
  - მართალი ხარ. - იყო ჩემგან პასუხი.
  - თითო ჭიქა ხომ არ დაგველია დათო? ქართველები ვართ!
  - სიამოვნებით, დავლიოთ!
  - თინიკო მამას დაუძახე იქნებ უნდა?
  - არ გინდა. სჯობს დაისვენოს. ხო იცი, რომ არ შეუძლია.
  - კარგი. მაშინ ჩამოასხი და შენც შემოგვიერთდი.
  სმა დავიწყეთ. სადღეგრძელოებიც ქართული გვქონდა. არავის გახსენებია კომუნიზმი. სუფრა თავისუფალი იყო წითელი მარწუხებისაგან. მხოლოდ ღვინო იყო წითელი. მორიგი სადღეგრძელოს ჯერი დადგა.
  - ახლა დავით, მდი სიყვარულს გაუმარჯოს! - თამადობდა თინიკოს მეუღლე.
  - გაუმარჯოს. - მისცა დასტური თინიკომ.
  - არა ერთხელ გვიმსჯელია მე და თინიკოს თუ რა არის სიყვარული. მას უთქვამს ჩემთვის, რომ ეს გრძნობაა და ქვეცნობიერში დახარჯული ენერგიაა, რომელიც რეალიზდება ქალისა და მამაკაცის ურთიერთობისას. მე კი ვფიქრობ ეს ნივთიერებაა, რომელიც თვით უფალმა შეჰყარა ვირუსის სახით კაცობრიობას. გაუმარჯოს სიყვარულს!
  - გაუმარჯოს! - ვთქვი მე ბაგის კუთხის ყურისკენ აქაჩვით.
  - შენ რას ფიქრობ სიყვარულზე დათო? - მკითხა თინიკოს მეოღლემ.
  - რას უნდა ვფიქრობდე? არაფერს. თეთრი და ცივია.
  - რატომ?
  - არ ვიცი. ალბად ციმბირმა მასწავლა სიყვარული. ამითომაც თეთრი და ცივია. საკუთარი ხელებით დავმარხე სიყვარული. კიდევ ერთი საბჭოთა ხელისუფლებამ მომიკლა.
  - ბებოს საფლავს მიაგენი დათო? - თავაწევით და რბილი ხმით მითხრა თინიკომ.
  - არა. არ ვყოფილვარ!
  - რატომ?
  - არ ვიცი. ის კიდევ ერთი სიყვარული, რომლიც უგზოუკვლოდ დაიკარგა. მაგრამ ბედნიერი ვარ, რადგან ბებო მაინც არ მომიკლეს. სიყვარული ახსენეთ. გაუმარჯოს სიყვარულს. რომ არა სიყვარული შევძლებდი დედა საკუთარი ხელებით დამემარხა? არ ვიცი. მძიმე ხვედრი ჩემი. მართალი ვარ, როდესაც სიყვარულს განთესილს ვუწოდებ. მათალი ვარ როდესაც სიყვარულს განდევნილსაც ვუწოდებ. დავბრუნდი... რატომ არ დავრჩი? ხომ შემეძლო? მაგრამ საოცარია ფიქრები და მათი თავმოყრა წლების მანძილზე. რა გაიძულებს იფიქრო ვინმეზე ან რამეზე? სიყვარული. თინიკო გახსოვს რა დავწერე გისოსებიან მინაზე?
  - კი მახსოვს. - დაიფილთა ლოყები მისი ცვარით.
  - რატომ დავწერე?
  - სიყვარული შენი ქვეყნისა. ეს მახსოვს მე! - დანესტიანდა ცრემლადცვარული ნიკაპი მისი.
  - გაუმარჯოს სიყვარულს. მე დავამთავრე.

  წუთიერ დუმილს ვერავინ გაუძლო. ჭიქა მაგიდაზე დავდგი ხმაურით. გამოერკვა ორივე. თვალები შეიმშრალა თინიკომ. შემომხედა. თითქოს თვალები ლამობდნენ მოეყოლათ ამბავი ჯერ არ მოსმენილი ჩემს მიერ. ვერაფერი შევბედე მათ მეტყველებას. ინტერესით ვუცქერდი მის თვალებს.
  მტანჯველ ისტორიას ვხედავდი თვალებში. გულს თითქოს ვამშვიდებდი, მაგრამ ძნელი იყო მეთქვა მისთვის დამამვიდებელი, ვაქცინირებული სიტყვები.
  - დათო შენთვის სათქმელი მაქვს.
  - მითხარი თინიკო.
  - ნესტანი გახსოვს?
  არაფერი მითქვამს. ფიქრები იზვირთებოდნენ ჩემს ტვინში, იქაფებოდა წარსულის სახეები. ვალაგებდი მათ თითქოს, მაგრამ მცდელობა ვიცოდი, რომ კრახით დასრულდებდა. ვგრძნობდი! აზრი დაკარგა ყველაფერმა. თავი წამოვსწიე და დაველოდე მორიგ ტანჯვით ისტორიას. ჩემთვის ვთქვი: - რატომ?
  - ნესტან, შენ ჩემი სამშობლო ხარ! მე დავბრუნდები! ეს სიტყვები დავწერე წასვლისას თინიკო გისოსებიანი მანქანის მინაზე.
  - მახსოვს დავით. ნესტანი გარდაიცვალა. ის მშობიარობას გადაყვა.
  - როგორ?! ის გათხოვდა?
  - ჰო გათხოვდა. შენი დაბრუნების იმედი დაეკარგა. დღედაღამ ტიროდა. აცრემლებულს, ნუგეშისმცემლად მე ვეგულებოდი მხოლოდ. სულ ჩემთან გამორბოდა. არაფერი ისმისო მისგან? - მეკითხებოდა. არ ვიცოდი რა მეთქვა. ნუთუ სამშობლო დაავიწყდაო? - ამატებდა შემდეგ. დამიჯერე! ის გელოდა, მაგრამ ამაოდ. მეც ვერ წარმოვიდგენდი, რომ შენ ოდესმე დაბრუნდებოდი. საერთოდ არ გავთხოვდებიო მეუბნებოდა. დედისა და მამის გადამკიდე ვერ გაექცა ბედს. შეეგუა ბოლოს მშობლების მოთხოვნებს და გათხოვდა.
  - თინიკო! - შესძახა მეუღლემ მკაცრად.- რას სჩადიხარო?! მეტყველებდა მისი თვალები.
  - სიმართლეა ეს ყველაფერი?
  - რა თქმა უნდა დათო. ან რაში მჭირდება, რომ მოგატყუო. ვერ ხედავ როგორ მიჭირს ამ ყველაფრის შენთვის მოყოლა? ძნელია ჩემთვის ეს ყველაფერი. მე ნესტანი საშინლად მიყვარდა. ის ჩემი საუკეთესო მეგობარი იყო. ეს კი შენ ძალიან კარგად იცი.

  როდემდეეეე... ღმერთო? ღამით მივმართე ღმერთს. პირველად დავაფასე მისი სახელი. ფუთა ძლიერ მოვუჭირე თითები. ავიტაცე ის ხელში და ძლიერი ხმით ვიწყე ბედის უკუღმართობის ლანღვა-გინება. პირველად ვიტირე, პირველად ვიყვირე, პირველად მამშვიდებდნენ.
  - რატოოოომ? - ვღრიალებდი უმისამართოდ.
  არავის ესმოდა თინიკოს ოჯახის წევრების გარდა. ღმერთს არ ეცალა ჩემთვის. არ ესმოდა ჩემი? არ ვიცი. იქნებ ესმოდა, მაგრამ უძლური იყო. მან ხომ თავად წამართვა სამშობლო? მან ხომ მარტო დამტოვა დედამიწის კიდესთან.
  - არაფერში ხარ დამნაშავე ღმერთო, არაფერში... - ვღრიალებდი მისამართით.

* * *
  ტკივილი გულის ცარიელ კედლებში...

  ის ღამე არ მახსოვს. ძლივს დავუწყნარებივართ.
  დილა გათენდა - ღამეს ჰგავდა. ჯერ კიდევ მთვარეს ირეკლავდა თვალები... დამძიმებულ ქუთუთოებს, ვერაფერს ვუხერხებდი. საკუთარ ნაგვემ სხეულს ვათვალიერებდი. მივხვდი, რომ ხორცი ყოველთვის ყარს. უბრალოდ დალპობამდე არ უნდა მივიყვანოთ ის! დალპები? ე.ი. კაცად არ ვარგიხარ. აშმორებულ სხეულს არავინ გაეკარება. ლოგინზე ვიჯექი, დაღლილს სულში სიმტკიცე მეკარგებოდა. დაცარიელებულს არაფერი მავსებდა. თვით ფიალით მირთმეული ღვინოც მოვინელე. ნეტა სადღეგრძელოებიც გაყვა? ჩემი არ გაყოლია. უბრალოდ ფიალაში ჩავცალე! ცარიელი მხოლოდ სხეული მაქვს და შეგრძნებები. სიტყვები კი, რომელიც მივირთვი ფიალიდან, ტივტივებენ გათხევადებულ უჯრედებში.
  ერთობ გაზარმაცებულ სხეულის ნაწილებს ძლივს მოვუყარე თავი და წამოვდექი. საძინებელში თინიკო შემოვიდა. რა თქმა უნდა დაკაკუნების შემდეგ.
  - როგორ ხარ დათო?
  - როგორ ვიქნები ნესტან? მაპატიე! თინიკო.
  - არაფერია... წამოდი საუზმე მზად არის.
  - არ მინდა თინიკო. იქნებ მითხრა მისი საფლავი?
  - რა თქმა უნდა გეტყვი. - ყველაფერი დაწვრილებით მიამბო.
  - მადლობა თინიკო.
  დავემშვიდობე ოჯახის წევრებს. მადლობა გადავუხადე მასპინძლობისთვის. ეს ორი დღე ორ კარს დაემსგავსა, რომელიც დედამიწაზეა და ელოდება სხვებსაც.
  ზოგისთვის კარგი, ზოგისთვის კი ცუდი.
  ბევრისთვის მტანჯველი, მცირეთათვის მხიარული.
  ორი კარი. ორივე უჩინარი, მაგრამ უცილობლივ გასავლელი.
  ზურგს უკან კარი მიიხურა. დასრულდა ისტორია, რომელიც კარს იქით დავტოვე.
  ცხვირ წინ კარი გაიღო. დაიწყო ისტორია, რომელიც კარს იქით მელოდა.

  (პირველი ნაწილის დასასრული)