ნაწარმოებები


რევაზ ინანიშვილის სახელობის „ერთი მოთხრობის„ კონკურსი - 2023     * * *     ქუთაისის ილია ჭავჭავაძის სახელობის საჯარო ბიბლიოთეკის კონკურსი: „ჭადრის ოქროსფერი ფოთოლი - 2023„     * * *     ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ ფორუმზე, კონკურსების გაყოფილებაში     * * *     გამარჯვებას ვუსურვებთ გმირ უკრაინელ ხალხს რუს აგრესორზე. დიდება უკრაინას !!!     * * *     Сла́ва Украї́ні !!!

ავტორი: ქეთი გაბინაშვილი
ჟანრი: პროზა
5 დეკემბერი, 2019


ჩემი სახლის მასპინძელი

  პაპისეული სახლი მაქვს კევლიანში. ტყის პირას, ბელეტაჟზე, ხეშემოკრული, პატარა ბაღით. ბავშვობაში აქ ხშირად ვისვენებდი, ამოგვიყვანდა მამა მე და ჩემს დას და მთელი თვე გვტოვებდა. გასართობს რა მოლევდა:  ვთევზაობდით, ხის შესაგროვებლად დავყვებოდით  პაპას, სოკოს ვაგროვებდით, ხბოებს ვმწყემსავდით, კაკანათს ვაგებდით.
  გავიზარდეთ და ვიღას უნდა მთა, ზაფხულებს ცხელ სანაპიროზე ვატარებთ.
  ჯერ მამა დამეღუპა ავარიით, ბებომ ვერ გაუძლო და წლისთავზე ისიც მიჰყვა. დარჩა მარტოკაცი გოგია ჭინჭარაული. რომ ვთქვა ხშირად ვაკითხავდი-მეთქი, ტყუილი იქნება, მაგრამ ათასში ერთხელ ვსტუმრობდი, საღამოობით ავურბენდი, საჭმელს ავუტანდი. იჯდა ხოლმე ეზოში, ჯოხზე ჩამოყრდნობილი და ჩასჩერებოდა მიწას.
  ჯერ სულ რამდენი ოჯახი ცხოვრობდა ამ მაღალმთიან სოფელში და რაც დრო გადიოდა კიდევ უფრო იცლებოდა ხალხისგან.
-ეს ოხერი ნასახლარები ჭირის დღესავით მძულს, გავხედავ და თითქოს ლოდებს მაწყობენ გულზე, - მითხრა ერთ დღეს.
-შენ რას გიშლის, პაპავ, რა გადარდებს, ჰა?- გამეცინა.
- აბა, რა უნდა გელაპარაკო, - ჩაიქნია ხელი.
  ერთ ხანს ორივე ჩუმად გავყურებდით ხევს გადაღმა  გამოკეტილ სახლებს. მერე თითქოს თავისთავს ელაპარაკებაო, ისე თქვა:
-სახლი რომ ნასახლარად იქცევა, ან რაღაც უბედურება შემთხვევიათ, თორემ ერთიანად როგორ დაიხოცებოდნენ, ან კიდევ გადიდკაცებულან, გაბღენძილან, ეს მთები პატარა მოსჩვენებიათ.  გამოუჯარიათ კარი და წასულან. ფესვები რომ გადააჭრა ხეს, რა მოუვა, იხარებს? ვერ იხარებს. ერთ ხანს კი დაუსხამ წყალს და თითქოს ყლორტებიც გამოუვა, მაგრამ შეახმება ის ფოთლები და ნაყოფიც ზედ შეაჭკნება,- კიდევ რაღაცის თქმა უნდოდა, მაგრამ შეჩერდა, მაინც ვერაფერს მივახვედრებო, იფიქრა ალბათ. 
  პაპა შემოდგომის წვიმიან დღეს გარდაიცვალა. გულმა უმტყუნა. მეზობელმა გამაგებინა, სამსახურში ვიყავი, საღამო ხანს ავაკითხე  მიცვალებულს. დავკრძალე და გამოვიკეტე სახლი.
  მას შემდეგ რამდენჯერმე მომიწია იქით გავლა, მაგრამ კარის გაღება არ მინდოდა, საკუთარი თავი გავამართლე, ცარიელი კედლების დანახვას გავურბივარ-მეთქი. იქ ალბათ ნესტის სუნი დამხვდებოდა,  არ მინდოდა მოგონებებით სავსე სახლში მარტო დარჩენა. დავტოვე პაპისეული სახლი უპატრონოდ.
  გასულ ზაფხულს ძმაკაცის ბებია გარდაიცვალა ცხვარიჭამიაში და დაკრძალვაზე მომიწია წასვლა. ქელეხში დავრჩით, შევთვერი. მე, ლაშა და ბიძანა ვართ. სახლი უნდა გაჩვენოთ-მეთქი ჩემი, დავიჩემე. გადავუხვიეთ კევლიანისაკენ. ბევრი რამ შეცვლილა მას შემდეგ, რაც აქ აღარ ვყოფილვარ, გარე განათებები რომ დავინახე, გაოცებისაგან თვალები დავაჭყიტე, გზაც გაუსწორებიათ, აგერ წვიმებისას გზა რომ მიჰქონდა მდინარეს და  სოფელს გარე სამყაროსაგან წვეტდა, იქ ბოგირი გაუდვიათ, ნაგვის ურნები დგას, ნაპირსამაგრები გაუკეთებიათ.... ვაჰ, ყოჩაღ თქვენ, ტურებო! ასეთი რა დაიმსახურეთ, ჰა? სანამ ხალხი ცხოვრობდა, კაციშვილს არ გახსენებია აქაურობა და ნასოფლარს რაღაში სჭირდება თქვენი ინფრასტრუქტურა?!
  ლაპარაკ-ლაპარაკში და მთავრობის ლანძღვა-გინებაში მივადექით ჩემს სახლს. ამ ახალ ბოგირს გადახვალ და ხელმარჯვნივ მესამე ჭიშკარია. მანქანა ღობესთან გავაჩერეთ, გადმოვედი და ვააჰ, ასეთი მთვრალი ვარ, რომ სახლი ამერია? ეს ჩემი სახლი არაა, მაგრამ აგერ ვალოდიას სახლი, პაპას მოსაზღვრედ ცხოვრობდა. აგერ კაცო, მარცხნიდან კიდევ მაყვალას ღობეა, რა დამავიწყებს, ჩვენს ეზოში გადმოსულ შინდს რომ ვპარავდი და მერე მთელი წივილ-კივილი ედგა. თუ მარჯვენა სახლი ვალიკოსია და მარცხენა მაყვალასი, ესე იგი ეს პაპაჩემის სახლია, ანუ ჩემი, მაგრამ ჩემი სახლი რომ არაა ეს?!
  მწვანედ შეღებილი ჭიშკარი შევაღე და ეზოში შევედი.  დაუთოხნიათ, დაუმარგლავთ, ხეხილი ჩაუყრიათ, სახლი შეულესიათ, აივანი ამოუშენებიათ, ჰამაკი გაუბამთ კარალიოკის ხეებზე. პატარა გოგო ჩაცუცქულა იქვე ლამში და  ტორტებს აცხობს. სამი თითქმის ერთმანეთის ტოლი ბიჭი კი ჯოხის ცხენებს „დააჭენებს“ ეზოში.
სიზმარში ვარ? ჰალუცინაცია დამეწყო და მელანდება  გოგია პაპას ოცნება, ალბათ უნდოდა ასე მომევლო აქაურობისათვის, ცოლი შემერთო, ჩემს შვილებს ერბინათ ეზოში. თვალებს ვხუჭავ, ახლა გავახელ და ყველაფერი ისევ თავის ადგილას დაბუნდება, მაგრამ თვალებს რომ ვახელ, არაფერიც არ იცვლება, ჩემს ფეხებთან პატარა შავტუხა გოგო ისევ ზის მიწაზე და  ტორტებს აცხობს.
-ვისი ხარ, შვილო?- ძლივს ვახერხებ კითხვის დასმას.
  პატარა ონავარი  თავს სწევს და ფოსფორივით თვალებს მანათებს სახეში.
-მიშიკოსი,- მპასუხობს ენის მოჩლექვით.
-და მიშიკო ვინაა? - ვცდილობ, ლაპარაკში გამოვაჯავრო.
ბავშვი ხელისგულს იფარებს ტუჩებზე და კისკისებს.
-მიშიკო ჩემი მამიკოა.
-სად არის ახლა შენი მამიკო?
-აგერ იქ,- პატარა, ჭუჭყიანი ხელებით გოგიასეული ვენახისაკენ მანიშნებს.
  დაბნეული მივდივარ ვენახისაკენ და ჩემზე კიდევ უფრო დაბნეული ლაშა და ბიძინაც უკან მომყვებიან.  დგას კიბეზე ეს ჩვენი მიშიკო და პაპაჩემის ვაზებს რაღაცას ეჩალიჩება.
  ჩავახველე, შეკრთა, გაოცებულმა ჩამომხედა, ვაზებს ხელი უშვა,  მიწაზე ჩამოხტა და მაჯა მომიშვირა ხელის ჩამოსართმებად.
-მიშიკო ხომ?
- გახლავართ.
-კარგია, ჩემი ძმა, მაგრამ აქ რა გინდა?
-რაა?- შვილისფერი თვალები უფართოვდება ჩემი სახლის მასპინძელს.
-რა და აქ რა გინდა?
-როგორ თუ რა მინდა? -იმრიზება მიშიკო.
-როგორ და, ჩემი ძმა, ეს ჩემი სახლია და შენ აქ რა გინდა?
-შენი? - მეკითხება და სიცილს ძლივს იკავებს, - შენი როგორაა?
- როგორა და ჭრელად,- ბრაზს ვეღარ ვმართავ,- ამ სახლში პაპაჩემი ცხოვრობდა, აქ დაიბადა მამაჩემი და ჩემი ცხოვრების დიდი ნაწილი მეც აქ გავატარე, მემკვიდრეობაზე გსმენია რამე?
-მაიცა, კაცო,- და მიხსნის რაღაცას, მაგრამ არაფერი მესმის, ბინდი მეფარება თვალებზე და სანამ ეს კითხვა -პასუხი მუშტი-კრივში გადაიზრდება ბიძინა, რომელიც საჭესთან ზის და ამიტომ ფხიზელია, მიშიკოს ცოლთან არკვევს საქმეს. 
  ახალგაზრდა,  ლამაზი ცოლი ჰყავს მიშიკოს, ყვავილებით მოჩითულ კაბაზე  იწმენდს ფქვილიან ხელებს და სახლიდან საბუთები გამოაქვს. ბიძინა ქაღალდებს ათვალიერებს და  მიხსნის, რომ ეს პაპისეული სახლი მთვარობას მიშიკოსათვის უჩუქებია. ვერაფერს ვიგებ, მოვდივარ ჩემს სახლში და ვიღაც სხვა მხვდება და მერე ეს სხვა ჩემს უკვე ყოფილ სახლში მეპატიჟება.
  სუფრა გააწყვეს, ღვინო ჩამოასხეს. მე კი შევყურებ კედლებს და სადღაა მოგონებები. გამქრალა ყველაფერი. მიშიკოს კედლები გაულესავს, შპალერი ჩამოუკრავს, იატაკი შეუღებავს... სადღაა ჩემი ბავშვობა, პაპა-ბებიის სუნი... თავს ძლივს ვიკავებ, რომ ფეხი არ ვკრა ამ მაგიდას, ფრჩხილებით არ ჩამოვხიო ეს ცისფერჩიტებიანი შპალერი და არ ავბღავლდე, დამიბრუნეთ ჩემი ბავშვობა, რა უყავით ჩემს მოგონებებს, სად წაიღეთ ჩემი წარსული-მეთქი....
  ბებიისა და პაპის სურათებს ვკითხულობ, მიშიკოს სარდაფიდან ამოაქვს გაზეთში ფაქიზად გადახვეული ფოტოები.  გულში ვიხუტებ სურათს, დაუმშვიდობებლად ვტოვებ ჩემეულ, მიშიკოს სახლს და ფეხით ვადგები გზას სასაფლაოსკენ. ბიჭები გზაში მეწევიან, მეხვეწებიან მანქანაში ჩაჯექიო, მაგრამ ვერ მიყოლიებენ. ნაწვიმარია, ტალახი მეკვრება ფეხსაცმელზე  და ძლივს მივიწევ წინ.
  გზა მერევა, ძლივს ვპოულობ პაპის საფლავს. ბინდი დგას. საოცარი სიმშვიდეა. ყოველთვის ასეა სასაფლაოზე, გადააბიჯებ თუ არა ზღუდეს, სამყარო გაირინდება და მხოლოდ საკუთარი გულის ხმა გესმის. თითქოს მკვდრები დაგვცინოდნენ, აი, რა არის სრულყოფილება, თქვენ კიდევ მაგ ქაოსში საკუთარი თავის აღარ გესმით, გული გონებას ხმას ვეღარ აწვდენსო.
  პაპის საფლავის ქვა გატეხილია, გულზე კი ბალახი აბიბინებულა, აქაურობა უპატრონო საფლავს ჰგავს. გოგიას სიტყვები მახსენდება, ლოდად მაწევს უპატრონო სახლებიო, ალბათ გული უგრძნობდა, ხვდებოდა, რომ ვერ ვივარგებდი, უპატრონოდ რომ მივატოვებდი. საფლავთან ვიმუხლები და ისე ვტირი, როგორც ბავშვობაში, ვალიკოს ბიჭმა რეზომ, კოკა რომ  გამიტეხა და ნამსხვრევებით მივადექი გოგიას, იქნება შეაწებო-მეთქი. მაშინ  ჯერ გაეცინა.  მერე მუხლზე დამისვა,  ხელის ზურგით შემიმშრალა ცრემლი და მითხრა:
  -შვილო, საყვარელ ნივთებს მოფრთხილება უნდა, რაც მეტად გიყვარს, მით მეტად ძნელი მოსავლელია, ყოველი მხრიდან საფრთხე ელოდება თითქოს, სულ ყურადღებით უნდა იყო, თორემ, თუ უკვე გატყდა, მერე საშველი აღარაა, ვეღარაფერი გაამთელებს.
  სიმწრით ვგლეჯ ამობურცული მიწის გულზე ამოსულ ბალახს, მერე ამ მოსუფთავებულ მიწას ვეფერები და თან თითქოს ყურში ჩავჩურჩულებ, მაპატიე, პაპავ. მდინარიდან მონაქრილი ქარი ნაძვებს ახმაურებს და ვეღარ ვიგებ, რას მპასუხობს. იქნებ არც კი მეხმიანება, ასეთი იყო გოგია ჭინჭარაული, უცნაური მთის კაცი, თუ არ გეთანხმებოდა, თავს აგარიდებდა, სახეს მიღრეჯავდა გვერდზე, პასუხს არ გაგცემდა, თითქოს კითხვა ვერც გაეგო.
  ამასობაში ბიჭები მპოულობენ და საღებავგადაცლილ ღობესთან ჩერდებიან.
-კაი ბიჭო, რა იყო, რა მოგივიდა, წამო და მივაკითხოთ კაცო ამ დღეებში, სადაა, რომელ კანონში წერია, სხვისი ქონება ასე დაარიგეთო.
  მხრებში მეჯაჯგურებიან და ძლივს მაყენებენ ფეხზე, მე კი ბავშვივით მოვთქვამ: აღარ მიგატოვებ-მეთქი, პაპა.
-ბიჭო, სუ გარეკე? კაცი ისე ჩადე მიწაში, ერთი ცრემლი არ ჩამოგვარდნია და ახლა რას მოსთქვამ?- სიცილს ვერ  იკავებს ლაშა.
-არ მიტირია, არ მიტირია პაპაჩემი, მაშინ მეგონა, რომ  მოხუცს ვმარხავდი, ახლა მივხვდი, ჩემი ბავშვობაც, ჩემი საუკეთესო წლებიც მიწაში ჩამიყოლებია.
  ხვეწნა-მუდარით ჩამსვეს მანქანაში, მეორე დღეს კვირა იყო, მთელი დღე თავი მისკდებოდა - არ ვიცი ნაბახუსევის გამო თუ ნერვიულობისგან. ორშაბათს მთელი ჩემი საბუთები მოვხიკე და წავედი მემკვიდრეობის დასაბრუნებლად.
  ახალი კანონია, ვისაც სახლი წლები აქვს მიტოვებული, ვართმევთ და მრავალშვილიან ახალგაზრდა ოჯახებს ვჩუქნითო. ხომ ხედავ მიწა როგორ ჭირს და სადღაა იმდენი, რომ ასე მიგდებული და გაოხრებული იყოსო. რაღაცა აგრო ტურის თუ აგრო ტურიზმის პროგრამაა, საფრანგეთი გვიზიარებს გამოცდილებასო.
  ვიდავე, ვიყვირე, ვიხვეწე, არაფერი გამომივიდა. მიშიკომ, რა პრობლემაა, როცა გინდა მოდი, ჩემი სახლის კარი  შენთვის ღია იქნებაო ყოველთვის. აზრზე ხარ? საკუთარ სახლში მეპატიჟებიან. ვერ ვიპოვნე სამართალი ხელისუფლებასთან, რომლის კონსტიტუციას მსახიობები, მომღერლები, სპორტსმენები და პოპულისტები წერენ, იურისტები კი ტაქსის მართავენ. ვერ ვიპოვნე სამართალი ქვეყანაში, სადაც კანონებს საკუთარ თავზე ირგებენ. მთელ სამყაროზე გავბრაზდი, მთელი სახელმწიფო მძულდა და მერე, ამ სიძულვილით ცხოვრება რომ მომბეზრდა და წლებმა თეთრი შემოიტანა ჩემს ცხოვრებაში, მივხვდი, ასეთი სამართლიანი კანონი მთელ დედამიწაზე არ არსებულა, გოგია პაპას სურვილი შეუსრულეს, მიშიკომ ჭინჭარულების სახლი ნასახლარად არ აქცია, კიბე არ ჩამოანგრია, ბოქოლომი არ ჩააჟანგა, ცეცხლი არ ჩააქრო...
  ახლა, მეც რომ უკვე იქით მეტი ახლობელი მყავს, ვიდრე აქეთ, უფრო ხშირად ავდივარ სასაფლაოზე, დანაოჭებული, შებერებული თითებით ვასუფთავებ ბალახს, ვუვლი, სანთელს ვანთებ. ეხუმრები შენ? აქ ხომ ჩემი ცხოვრების ნახევარი მარხია, ჩემი ცხოვრების საუკეთესო ნახევარი. როცა პაპას გაყინულ სხეულს მიწას ვაყრით და უკან ვბრუნდებით, მაშინ შეიძლება ვერ ვგრძნობთ, მაგრამ უკვე გაზრდილები ვართ, აი, აქ დასრულდა ჩვენი ბავშვობა, პაპას  ზღაპრებს ჩაჰყვა ჩემი ცხოვრების საუკეთესო ნახევარი და კი უნდა მიხედო შენს მკვდარ ნახევარს, აბა როგორ, შენ თუ არა სხვას ვის გაახსენდები.



კომენტარები ილუსტრაციები რეცენზიები