ანა ახმატოვა - რეკვიემი

არ მიფარავდა უცხო ცის კალთა,
ან უცხოს ფრთები, რათა მემდურონ,
მე მაშინ ვიყავ საკუთარ ხალხთან,
სადაც აღმოჩნდა, საუბედუროდ.

1961


წინასიტყვაობის მაგიერ

ეჟოვშჩინის საზარელ წლებში 17 თვე გავატარე ლენინგრადის ციხეების ვიზიტორთა რიგებში. ერთხელ, ვიღაცამ „ამომიცნო“. მაშინ, ჩემ უკან მდგომი ქალი, რომელსაც, რასაკვირველია, არაფერი სმენოდა  ჩემ შესახებ, გამოერკვა ყოველი ჩვენგანისთვის დამახასიათებელი გახევებისგან და ოდნავ გასაგონი ხმით შემეკითხა (იქ ყველა ჩურჩულით ლაპარაკობდა):
შეგიძლიათ ეს ყველაფერი აღწეროთ?
მე ვუპასუხე:
- შემიძლია.
მაშინ ღიმილის მაგვარმა გადაურბინა ქალს წაშლილ სახეზე.

1 აპრილი 1957

მიძღვნა

ამ წუხილთან მთა-გორიც ქედს იხრის,
მდინარებას შეანელებს ნევა,
თუმც მტკიცეა კლიტეები ციხის,
ჯურღმულშია ღრიანცელი კიცხვის 
და ბატონობს სასიკვდილო სევდა.

ვიღაცისთვის ქრის საამო ბრიზი,
ვიღაცისთვის საღამოა ნაზი,
ხოლო ჩვენ კი მნახველების რიგში,
ვისმენთ ციხის აურზაურს, ხრიგინს
და აბეზარ ჭრიალს მრავალ რაზის.

ვესწრებოდით თითქოს წირვას დილით,
უთენია ავავსებდით ქუჩას,
ვმწუხრდებოდით ცოცხალმკვდართა ხილვით,
დაფარავდა ნევას სქელი ნისლი,
დავეძებდით სადღაც იმედს ურჩად.

განაჩენი... და ქვითინი მყისვე,
გარიყულის ღაწვებს ცრემლი ალტობს,
გეგონება გული ამოძირკვეს,
ან სხეული გადაემხო პირქვე,
მილასლასებს თავბრუსხვევით მარტო...

დობილები სად მყავს გულნათუთქი,
სატანურ წლებს რომ ვუძლებდით ერთად?
რას ხედავენ იქ, ციმბირულ ბუქში?
რას ლანდავენ ანდა მთვარის შუქში?
განშორების სალმის მინდა შეთვლა.

მარტი, 1940

(გაგრძელება იქნება)


Анна Ахматова - Реквием


Нет, и не под чуждым небосводом,
И не под защитой чуждых крыл,-
Я была тогда с моим народом,
Там, где мой народ, к несчастью, был.

1961

Вместо предисловия

    В страшные годы ежовщины я провела семнадцать месяцев в тюремных очередях в Ленинграде. Как-то раз кто-то "опознал" меня. Тогда стоящая за мной женщина, которая, конечно, никогда не слыхала моего имени, очнулась от свойственного нам всем оцепенения и спросила меня на ухо (там все говорили шепотом):
    - А это вы можете описать?
    И я сказала:
    - Могу.
    Тогда что-то вроде улыбки скользнуло по тому, что некогда было ее лицом.

1 апреля 1957, Ленинград

Посвящение

Перед этим горем гнутся горы,
Не течет великая река,
Но крепки тюремные затворы,
А за ними "каторжные норы"
И смертельная тоска.

Для кого-то веет ветер свежий,
Для кого-то нежится закат -
Мы не знаем, мы повсюду те же,
Слышим лишь ключей постылый скрежет
Да шаги тяжелые солдат.

Подымались как к обедне ранней,
По столице одичалой шли,
Там встречались, мертвых бездыханней,
Солнце ниже, и Нева туманней,
А надежда все поет вдали.

Приговор... И сразу слезы хлынут,
Ото всех уже отделена,
Словно с болью жизнь из сердца вынут,
Словно грубо навзничь опрокинут,
Но идет... Шатается... Одна...

Где теперь невольные подруги
Двух моих осатанелых лет?
Что им чудится в сибирской вьюге,
Что мерещится им в лунном круге?
Им я шлю прощальный свой привет.

    Март 1940